Chinees porselein

Vondst op vrijdag

10 februari 2023

Deze 17e-eeuwse bordjes van Chinees porselein zijn gevonden bij dezelfde opgraving als de vondsten van de afgelopen weken. De opgraving vond plaats aan de Oudegracht 26, in 2002. De bordjes komen uit dezelfde beerput, waarin onze archeologen een heleboel materiaal vonden, dat gebruikt moet zijn geweest door een welgesteld huishouden uit de zeventiende en achttiende eeuw. Het is de plek waar in die tijd bierbrouwerij ‘Het wapen van Haarlem’ zat.

Ook een aanzienlijke hoeveelheid Chinees porselein kwam naar boven, gemaakt in de vroege zeventiende eeuw. We zien hier twee bordjes van Chinees porselein met in het midden een afbeelding van een vogel op een rots in een tuin. Dit alles binnen een sierlijke omlijsting en langs de rand een band met een vakverdeling waarin je boeddhistische symbolen herkent.
Bijna identieke bordjes zijn gevonden in het wrak van ‘De Witte leeuw’, een schip dat in 1613 is vergaan.

(Tekst gaat verder onder de foto)

De komst van porselein naar Europa moet destijds voor velen een openbaring zijn geweest. Eeuwenlang gebruikten pottenbakkers ondoorzichtig aardewerk, eventueel afgewerkt met een lood-of tinglazuur met vaak veelkleurige beschilderingen. En toen werd vanaf de vroege zeventiende eeuw, uit het mystieke verre oosten, opeens een type aardewerk ingevoerd met een elegante witte glans. Doorschijnend en licht van gewicht, als glas. Met een bijzonder lage porositeit, wat betekent dat vocht geen kans kreeg het oppervlak binnen te dringen. Ondanks dat het materiaal dunner was, was het steviger dan aardewerk. En bij beschadiging bleef het porselein wit. Terwijl je, als er bij het inheemse aardewerk een hoekje afbrak, meteen het gekleurde poreuze keramiek kon zien. Als reactie op de grootschalige invoer van Chinees porselein werd in de vele faience werkplaatsen in Nederland dit Chinese product geïmiteerd, vaak een goed resultaat. Op foto 3 zie je trouwens een faience (aardewerk) bordje uit ca 1625 met een vrijwel identieke afbeelding, dat gevonden is in dezelfde beerput. En hoewel het glazuur door zuurinwerking in de grond wat is verkleurd mag het resultaat er zeker zijn!

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’