Pottenbakken aan de Laat

Vondst op vrijdag

25 oktober 2024

Vergeleken bij wat we normaal laten zien in deze rubriek, hebben we vandaag een ‘moderne vondst’. Ik moest eraan denken toen ik pas op een rommelmarkt een leuk bordje kocht. Het is gemaakt in Alkmaar in 1954 en er staat een afbeelding op van Pels wijnhandel. In gedachten ging ik terug naar een opgraving in 1997, achter het pand aan de Laat 175. Een pand dat je vast kent als je in de stad woont of als je er vaak komt. In deze winkel met een fraaie zeventiende-eeuwse trapgevel had Frans Kalkman tot in de jaren zeventig zijn kapperszaak.

Wat je aan de buitenkant niet kon zien, was dat zijn zoon, Jan Kalkman, achter de winkel een pottenbakkerij had. Hier maakte hij, meestal voor bedrijven, allerlei aardewerk in de Delftsblauwe trend. Zoals dus bijvoorbeeld mijn rommelmarktbordje.
Tijdens de opgraving in de tuin in 1997, vonden we een afvalkuil vol met mislukt aardewerk. Samen met mijn toenmalige collega Rob van Wilgen, schreef ik een artikel over deze opgraving in de uitgave ‘Oud Alkmaar’ van de Historische Vereniging. Een deel hiervan is opgenomen in een krantenartikel in 2006, dat je nog terugvindt op de website van Regionaal Archief Alkmaar. ‘Een veelzijdige pottenbakker achter een kapsalon op de Laat’. Hierin lees je het verhaal van deze Alkmaarse pottenbakker.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Maar naast de gebruikelijke pottenbakkersartikelen, vonden we ook de restanten van een beeldengroep met duidelijk een religieus karakter. De totale hoogte is ca 30 cm. En het lijkt te gaan op de kruisiging van Jezus met drie figuren aan het voeteneinde. Al is van de derde figuur alleen nog de voet aanwezig. De twee figuren op de voorgrond dragen een zogenoemde frygische muts in plaats van een romeinse. De frygische muts was het vrijheidssymbool bij uitstek en was kenmerkend voor de Perzen en Thraciërs. Op vroege afbeeldingen zijn de bijbelse drie koningen soms ook uitgedost met een Frygische muts om duidelijk te maken dat ze uit dit gebied afkomstig waren. Het lijkt dan ook te gaan om een beeldengroep die zowel het begin als het einde van Jezus uitbeeldt.

Het beeld bleek trouwens van Simon Cornelis Min te zijn, de kunstenaar uit Bergen, die de oven aan de Laat gebruikte voor zijn werk. Toch is zo’n beeld met al die afzonderlijke componenten moeilijk te bakken. En dat blijkt dus uit het (mislukte) resultaat.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’