Warme herinneringen aan de Kooltuin
Vondst op vrijdag
28 november 2025
Met een vuurtest en een chocoladebeker verkeren we in winterse sferen met de vondst van deze vrijdag. Onze depotbeheerder Maartje liet zich bij haar keuze weer leiden door haar herinneringen. En die brachten haar deze keer naar de Kooltuin in de binnenstad.
De Kooltuin is voor mij een straat, of eigenlijk een plek, waar ik sinds mijn vijftiende veel te veel tijd heb besteed. Het is een prachtig straatje, daar niet van. Maar hoeveel krijg je daar nou echt van mee als je in de kroeg zit? Ik heb het over kooltuin nummer 10. Meer dan 100 jaar zat er op deze plek een kroeg. En sinds de jaren zeventig droeg die de naam ‘t Kooltuintje. Deze plek heeft mij naast veel mooie herinneringen ook vriendschappen opgeleverd, waarvan sommige al 15 jaar oud zijn! En ook nog eens een leuke partner, met wie ik al tien jaar samen ben. Waar een kroeg al niet goed voor is! Ik vond het dan ook erg jammer dat de kroeg dicht ging. Maar gelukkig zijn de herinneringen blijvend.
Beerput uit de 17e eeuw
Aan diezelfde Kooltuin was in 1994 een opgraving. Dat was in de tuin op nummer 17/18, waar onder meer een beerput werd gevonden. Deze beerput is gebruikt van de tweede helft van de zeventiende eeuw richting de eerste helft van de achttiende eeuw. Er kwamen verschillende soorten glaswerk en aardewerk uit. En mijn oog viel op een voorwerp met een, voor mij, onbekende naam. Een aardewerk stuk dat in de beschrijving werd aangeduid met ‘test’. Voor mij is de archeologische wereld ook nog redelijk nieuw. Dus met elke Vondst op vrijdag, leer ik met jou als lezer mee.
Test is een oud woord voor kom of schotel. En dit is een vierkante kom van rood aardewerk met een loodglazuur laag. Hij staat op drie poten en heeft een oortje op de hoek. En hij was nog helemaal heel. Hij komt uit de periode tussen circa 1700 en 1750. Het voelt heel tegenstrijdig om vierkant en kom in één zin te combineren, maar het is wat het is. Ik vroeg me natuurlijk af waarvoor deze aparte kom is gebruikt. Gecombineerd met de andere vondsten uit de put, zou deze test volgens de archeologen waarschijnlijk een vuurtest zijn. Maar wat is dan een vuurtest?
(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)
Schilderij van Van Everdingen
De Alkmaarse schilder Caesar van Everdingen legde zo’n kom vast op een schilderij uit ca. 1650. Hier zien we een vrouw die iets voorovergebogen zit. Verborgen onder een doek, houdt ze haar handen boven een vuurtest met smeulende kolen. Ze is gekleed in een opvallend roze cape met een rand van bont. Haar donkere haar wordt bedekt door een witte hoofddoek, versierd met een brede kanten strook.
De foto komt van de website van Het Rijksmuseum die het schilderij aanduidt als ‘allegorie op de winter’
Zelf verkeren we de laatste dagen ook in winterse sferen. En wat is nou een echt klassieke winterse ervaring, naast schaatsen op de gracht? Juist je mond branden aan een hete kop chocolademelk. De andere vondst van vandaag werd liefkozend een chocoladebeker genoemd. Het was een glazen beker, die het helaas voor ons niet in zijn geheel heeft overleefd. De archeologen vonden veel glasfragmenten met bloemmotief die samen de chocoladebeker vormden. Om de drank warm te houden, hoorde er ook een deksel bij. En die kwam ook uit de put naar boven. De deksel, of dop is met slijpwerk versierd en heeft een puntige knop. En ook de chocoladebeker komt, net als de vuurtest, uit de eerste helft van de achttiende eeuw.
Wij wensen je een warme winter toe.
Deze Vondst op vrijdag wordt samengesteld door Maartje Kramer, depotbeheerder in het Archeologisch Centrum, team Erfgoed, gemeente Alkmaar.
(Klik op de foto voor het onderschrift.)
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’
Fotogalerij van de Achterdam
