Een mooie bolle glans

Detail op dinsdag

30 september 2025

De meer dan 500 bezoekers die op Open Monumentendag het huis van Marcel en Wesley Corbié-Veen aan de Koningsweg 78 bezochten, is het misschien ontgaan. De deur stond immers de hele dag open… Maar het schilderwerk van de achttiende-eeuwse voordeur staat er weer gelikt bij. Met een mooie vette hoogglans, of een ‘bolle glans’ zoals schilders dat noemen. De eigenaars van dit zestiende-eeuwse rijksmonument kozen voor een klassieke standgroene kleur en voor verf met een hoge glansgraad. En dat versterkt de schaduwwerking van de sierlijke profileringen en van de bol geschaafde panelen die ook wel kussenpanelen worden genoemd.

Hoogglansverf is voor zulke monumentale deuren favoriet. De Hollandse waardering voor zo’n bolle glans is ook logisch verklaarbaar. Tot in de twintigste eeuw was verf op basis van lijnolie gebruikelijk voor buitenschilderwerk. Die blijft lang zitten, maar de oorspronkelijke glans loopt gestaag terug. Heel oud schilderwerk met olieverf wordt zelfs helemaal mat.

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

Met hoogglansverf kun je de tijd zoveel mogelijk stilzetten. Juist op het moment dat het pand op zijn ‘mooist’ is. Ook vroeger was regelmatig schilderen duur. Duur betekende rijkdom en rijkdom was gewild. Waarmee gewild automatisch ‘mooi’ werd.

Glans is al eeuwenlang kenmerkend voor vers schilderwerk. Vandaar dat de glans van de verf zo lang mogelijk werd gerekt. Na de Tweede Wereldoorlog kregen synthetische verven, gebaseerd op aardolie, de overhand. Zoals bijvoorbeeld alkydhars. En alle verffabrikanten riepen dat hún verfproduct de glans het beste behield.

Ook nu wordt nog continu gesleuteld aan de chemische samenstelling van verf. In Volendam is een zo glimmend mogelijk en foutvrij gespoten voordeur een heus statussymbool. Het nagestreefde behoud van glans heeft dus niet alleen een technisch maar ook een esthetisch doel. Al kiest tegenwoordig een enkele pandeigenaar voor halfmatte verf voor buitenkozijnen en ramen. Daarmee zet je de tijd ook schijnbaar stil. Maar dan op een moment dat de glans alweer van het schilderwerk af is. Het is een kwestie van smaak maar eigenlijk is dat dus onhistorisch.

Dit detail is uitgelicht door Anne Pauptit, monumentenadviseur team Erfgoed, gemeente Alkmaar