De symbolische verwijzingen van het Moriaanshoofd
De erker van het Moriaanshoofd is van ongekende kwaliteit. In Alkmaar kennen we maar één ander voorbeeld uit dezelfde periode. Het voormalige Hof van Bergen op de hoek van de Doelenstraat en de Gedempte Nieuwesloot. Hoewel deze ook prachtig is, is deze veel soberder in haar decoratie dan het Moriaanshoofd.
Het decoratieschema van de erker van het Moriaanshoofd kent vele symbolische verwijzingen naar het beroep van haar bouwheer mr. Sijmon van Schagen. Van Schagen kwam uit een vooraanstaand Alkmaars regentengeslacht en was in 1714 in Leiden tot doctor in de rechten gepromoveerd.
De beeldengroep
De beeldengroep verbeeldt Vader Tijd die de Naakte Waarheid onthult. Elk onderdeel van de decoratie heeft een betekenis. Centraal in de beeldengroep staat de Naakte Waarheid, een jonge naakte vrouw, die wordt onthuld door het oplichten van een groot gordijn door Vader Tijd, een gevleugelde oude man.
De Waarheid houdt een stralende zon omhoog, omdat de waarheid het daglicht kan verdragen.
Het open boek in haar hand is symbolisch voor studie, waarmee men de waarheid kan achterhalen. De palmtak is het symbool voor de kracht van de waarheid. Dit centrale tafereel wordt bekroond door een adelaar. Die de goede rechter verbeeldt vanwege zijn scherpe gezichtsvermogen. De rechter wordt geflankeerd door twee vrouwfiguren.
De dame links verbeeldt de Dapperheid (met de helm op) en de Eerlijkheid (het schild met de goede leeuw die het kwade zwijn overwint). De dame rechts symboliseert de Overwinning (lauwerkrans op het hoofd en helm in haar hand) en de Eendracht (granaatappel).
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Benaming
Ondanks de opvallende verschijning van de erker en haar beeldengroep komt de naam van het pand niet voort uit de rijke beeldtaal. Die naam had het pand namelijk al toen het werd aangekocht door Sijmon en Cornelia. Het was de naam van de befaamde herberg die op deze plek was gelegen. Het Moriaanshoofd was trouwens in die tijd een hele gebruikelijke naam voor een herberg. De naamgeving is een knipoog naar het apothekersgebruik om een moorse kop uit te hangen. In het Moriaanshoofd was namelijk ook ‘goede medicijn’ verkrijgbaar (alcoholische drankjes).
Een doorsnee herberg was dit niet. Het was een deftige herberg. Door zijn locatie vlak bij het stadhuis was dit dé plek waar het stadsbestuur haar hoge gasten onderbracht. Vanaf het midden van de 17de eeuw werd het in gebruik genomen als woonhuis, maar men bleef spreken van het Moriaanshoofd.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Uit het boek Machtig & Prachtig Alkmaar. Uitgegeven ter gelegenheid van Open Monumentendag 2013 door de gemeente Alkmaar. Hoofdstuk Dubbel brede woonhuizen door Carolien Roozendaal. Dit boek is als pdf bestand te downloaden.
