Glas-in-lood tussen dubbel glas aan Munnikenweg

Martijn en Viviana lieten metershoog raam isoleren in onderwijzerswoning Oudorp

In september deelden we op onze sociale media een serie filmpjes over het isoleren van oud glas. Erfgoedaannemer Glenn Pronk, liet onder meer zien dat je bij glas-in-lood kunt kiezen voor achterzetramen. Maar er zijn meer wegen die naar Rome leiden. En dat laat glas-in-loodspecialist Sjoerd Besteman zien in Oudorp. Hier zette hij in de onderwijzerswoning aan de Munnikenweg, een metershoog glas-in-loodraam tussen dubbel glas: “Ik wil de schoonheid van het glas-in-lood behouden!”

Sinds 2005 is de onderwijzerswoning naast basisschool De Zes Wielen bewoond door Martijn Bethlehem en Viviana Migliarini en hun kinderen. Viviana is adjunct-directeur van de school, al is dat louter toeval: “Toen we hier kwamen wonen, zat ik nog niet eens in het onderwijs…”

In 1939 werden aan de Munnikenweg een school met onderwijzerswoning gebouwd. Dat gebeurde in opdracht van de gemeente Oudorp en de architect was C.D. van Reijendam. Beide panden zijn gebouwd in de late Amsterdamse Schoolstijl en ze zijn allebei gemeentelijk monument.
Martijn: “Wij vinden het heel belangrijk dat je dit soort monumentale huizen bewoonbaar houdt naar hedendaagse maatstaven. In zekere zin zijn wij natuurlijk maar doorgangers in dit huis.”

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

Wat bracht jullie ertoe om dit raam te laten isoleren?

Martijn: “Nou, de werkelijke aanleiding is al van vijftien jaar terug. Onze jongens speelden vaak binnen, en ook wel eens met stuiterballen. Op een dag kwam ik thuis en was het: ‘Oh pap, er is een vogel door het raam gevlogen…’ Dus ik ging kijken, boven, maar het glas lag buiten. Daar was dus gewoon een stuiterbal doorheen gevlogen. Toen heb ik het zelf maar een beetje dichtgeplakt. Maar dat zag er natuurlijk niet uit en er kwam een hoop wind doorheen.

Dan ga je kijken wat je er mee kan, maar in die tijd waren ze nog niet zover als nu met de oplossingen. Er zitten twee togen in het raam en dat is lastig met dubbel glas. En ook nog eens heel prijzig. Het zijn bij elkaar wel negen losse ramen en die moesten dan allemaal apart tussen dubbel glas. Toch  moesten we er wat mee want het was ook gewoon onplezierig in de winter.

Uiteindelijk hebben we vorig jaar zo’n energiescan laten doen. We zaten in de allerlaagste categorie, maar eigenlijk zonder dat het bekeken was. En toen bleek het best mee te vallen, want we kwamen uit op D. Toen we vervolgens vroegen wat we konden doen om dat nog verder omhoog te krijgen, bleek dat heel weinig te zijn. Ja, zonnepanelen, maar dat kan hier niet. Want die zouden aan de voorkant moeten om voldoende zon te krijgen. Dat is de zichtkant en dat mag niet bij een monument.

Maar los van de vraag of dat label nog omhoog zou gaan, wilden we toch zoveel mogelijk doen. En toen kwam dat raam weer in beeld. Dat was natuurlijk ook lelijk, met inmiddels veel roest op dat stalen kozijn. En de glas-in-loodraampjes stonden allemaal bol. Maar de ingreep zou ook met name het leefcomfort moeten verbeteren.”

Hoe kwamen jullie toen terecht bij Sjoerd Besteman?

Viviana: “We waren in gesprek met één van de monumentenadviseurs over onze plannen en de subsidiemogelijkheden. En hij mocht natuurlijk niet rechtstreeks iemand adviseren. Dus hij gaf ons een lijstje met een paar specialisten.  

Martijn: “Zo kwamen we bij Sjoerd uit en daar zijn we heel blij mee. Het is ontzettend fijn samenwerken. Hij heeft eerst met ons meegekeken naar de opties. Wat gaan we doen met het glas aan de buitenkant? Gaan we dat wel of niet ontspiegelen? En ja, daar hebben we wel voor gekozen, want anders zie je het glas-in-lood van buiten niet meer. En dat zou zonde zijn van dat mooie grote raam. Maar Sjoerd heeft het prachtig gedaan. Hij is ook echt een vakidioot, kan erover blijven praten…”

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

De specialist

“Voor mij is het heel belangrijk de schoonheid van het glas-in-lood te behouden als je gaat isoleren,” vertelt Sjoerd Besteman. “En dan liefst met ontspiegeld glas aan de buitenkant.

Aan de Munnikenweg gaat het om een heel apart raam in een bijzonder huis bij een mooie school. Je wilt graag dat het zichtbaar blijft. Als je glas-in-lood wilt isoleren, heb je verschillende opties. Elk huis en kozijn is anders. En je kunt altijd zowel van de binnen- als de buitenkant isoleren. Maar eigenlijk was er hier maar één manier. Ook vanwege de stalen sponning. Bij houten kozijnen kun je meer kanten op, met bijvoorbeeld een achterzetraam.

Ramen in vakken

Heel vroeger konden ze namelijk geen grote ramen maken. Puur omdat ze gewoon nog niet zulke grote glasplaten konden produceren. Dus ze verdeelden de ramen in vakken met vaak stalen sponningen. Die stalen T-profielen worden in de loop van de tijd vaak vervangen door messing. Dat zie je bijvoorbeeld veel in kerken. Maar hier was het staalwerk nog redelijk intact. Dat hoefde ik alleen maar schoon te maken en in de primer te zetten.

Vervolgens heb ik het glas-in-lood vakkundig gerestaureerd. Breuken en missende ruitjes heb ik hersteld met oud glas en vervolgens heb ik het tussen isolatieglas gezet. Mét dus een ontspiegelde ruit aan de buitenzijde.”

Gebruik jij deze manier om te isoleren vaker?

“Ja, eigenlijk wel. Ik ben sinds 2000 werkzaam in het glas-en-lood en heb al vaak op deze manier geïsoleerd. Tien jaar geleden begon ik voor mezelf en toen ben ik ook doorgegaan met deze aanpak.”

Wat is het voordeel van deze aanpak?

“Nou, bij Viviana en Martijn heb ik er dus vanwege het stalen kozijn voor gekozen om het glas-in-lood tussen isolatieglas te zetten. En daarmee ook de klassieke stopverfrand terug te brengen. Zo heeft het van binnen een goede uitstraling. En door het ontspiegelde glas zie je het glas-in-lood van buiten nog heel goed. Ik ben er wel een voorstander van om ook van buiten isolatieglas te gebruiken, omdat glas-in-lood in feite nooit 100 % waterdicht is.”

Glas-in-lood is dus jouw specialisatie?

“Ja, ik doe alleen glas-in-lood. Restauratie, reparatie en isolatie. Plus wat klein bijbehorend timmerwerk. Dan moet je denken aan het repareren of vernieuwen van een kozijn, bijvoorbeeld. Zo blijft het allemaal in één hand. Bij Viviana en Martijn heb ik dat ook gedaan. Ik heb het kozijn behandeld en dus weer stopkit aangebracht voor de bevestiging van het raam. Zo krijg je die ouderwetse look weer terug.”