Historie leeft in gemeente Alkmaar

Meer dan 700 inwoners vulden de vragenlijst in

Historie leeft onder inwoners van de gemeente Alkmaar. Dat blijkt uit de peiling ‘Historie is overal om ons  heen’ die dit najaar werd gehouden. Meer dan zevenhonderd inwoners vulden de vragenlijst in. Een verrassend hoog aantal. Deelnemers zien de historie in stad en dorpen niet als iets van vroeger. Maar als iets dat het dagelijks leven verdiept. De vakgroep Erfgoed van de gemeente Alkmaar gebruikt de uitkomsten voor het actualiseren van het beleid. Ook Regionaal Archief Alkmaar, Stedelijk Museum Alkmaar en Museum In ’t Houten Huis in De Rijp kunnen de resultaten goed gebruiken. Zij stelden samen met de gemeente de vragenlijst op.

Van half augustus tot 1 november konden inwoners van de gemeente Alkmaar de vragenlijst invullen. De resultaten laten zien dat erfgoed voor veel mensen meer is dan een verzameling oude stenen of voorwerpen. Het is iets dat raakt aan identiteit, woonplezier en trots. In de woorden van een deelnemer: “Als je weet wat er vóór jou is gebeurd, voel je je meer thuis in waar je nu bent.”

Zorgen voor erfgoed als gezamenlijke taak

Er is grote waardering voor het bestaande erfgoed. Inwoners willen dat er goed voor het erfgoed wordt gezorgd en zien dat als een gezamenlijke taak. Ze vragen om meer mogelijkheden om verhalen, foto’s en vondsten te delen en vinden het belangrijk dat erfgoed ook digitaal beter zichtbaar wordt.
Het idee voor een nieuwe website over de geschiedenis van Alkmaar wordt breed gesteund. Veel mensen willen daar niet alleen informatie vinden, maar ook zelf bijdragen met verhalen uit hun buurt.

De antwoorden helpen gemeente en  erfgoedpartners om keuzes te maken voor het bewaren, delen en doorgeven van de geschiedenis. Ze bevestigen dat gemeente en erfgoedpartners al goed op weg zijn en geven mede richting aan toekomstig beleid.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Belangrijk voor woonplezier

Meer dan driekwart van de deelnemers noemt de historie van hun omgeving belangrijk tot zeer belangrijk voor hun woonplezier. Vooral inwoners van de binnenstad en De Rijp geven aan dat de historische omgeving een wezenlijk onderdeel is van hun dagelijks leven. “De oude gevels en verhalen geven kleur aan het alledaagse”, schrijft een deelnemer. Of: “Als ik over de Mient loop, voel ik letterlijk de geschiedenis onder mijn voeten.”

Typisch gemeente Alkmaar

Er komen een paar dingen naar voren die typisch gemeente Alkmaar zijn (zie ook verderop de vergelijking met andere gemeenten).

• Victorie en 8 oktober dragen voor veel inwoners sterk bij aan de identiteit van hun woonplaats
• Leeghwater en de droogmakerijen zijn belangrijke iconen voor de inwoners van de dorpen
• Ook de kaaskoptraditie en de kaasmarkt als cultureel icoon worden veel genoemd
• Relatief veel inwoners zijn actief als vrijwilliger bij monumenten, erfgoedverenigingen en evenementen

Een gezamenlijke verantwoordelijkheid

Opvallend veel inwoners vinden dat er goed voor het erfgoed gezorgd moet worden. Zij zien dat niet alleen als taak van de overheid, maar ook als iets gezamenlijks. Veel deelnemers voelen zich medeverantwoordelijk: “Het is van ons allemaal, dus moeten we er ook samen voor zorgen.”

Tegelijkertijd is er het bewustzijn dat behoud niet vanzelf gaat. Enkele deelnemers geven aan dat onderhoud en herbestemming van historische panden belangrijk zijn “zolang de stad leefbaar blijft”.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Ook toegankelijk maken

Erfgoed leeft, maar het moet ook beleefbaar blijven, geven deelnemers aan de peiling aan. Veel inwoners vinden dat we als gemeente zuinig moeten zijn op het erfgoed. Daarbij vinden ze het belangrijk om erfgoed en historie nog beter toegankelijk te maken.

Verhalen uit dorpen mogen niet verloren gaan. Dat is óók erfgoed.

Op de vraag hoe dat het beste gedaan kan worden, noemen inwoners onder meer:

• digitale ontsluiting van archieven, verhalen en foto’s
• meer samenwerking tussen musea, scholen en lokale verenigingen
• buurtinitiatieven waarbij bewoners zelf onderzoek doen of verhalen verzamelen
• en ondersteuning voor vrijwilligers die zich inzetten voor het behoud van erfgoed

Laat oude foto’s en documenten niet alleen in depots liggen; maak ze zichtbaar

Een nieuwe website over de geschiedenis van Alkmaar

Een belangrijk onderdeel van de peiling ging over de wens voor een nieuwe website over de geschiedenis van Alkmaar. Ruim twee derde van de deelnemers reageerde enthousiast op dat idee.

Inwoners gaven aan dat ze graag één centrale plek zouden willen waar ze kunnen:

• zoeken in archieven, foto’s en kaarten
• lezen over bijzondere plekken en personen
• eigen verhalen of vondsten delen
• en tips vinden voor wandelingen en routes

Voor de gemeente en de erfgoedinstellingen bevestigt dit dat er behoefte is aan een digitale plek die de geschiedenis dichter bij de mensen brengt. Niet alleen informatief, maar ook uitnodigend en persoonlijk.

Verschillen in woonplek en leeftijd

Erfgoed leeft overal, maar niet overal op dezelfde manier.
In de historische binnenstad, Oudorp en de dorpen als Graft-De Rijp en Stompetoren, is de betrokkenheid het sterkst: bewoners daar spreken vaker over trots, identiteit en continuïteit. In nieuwere wijken zien inwoners historie vaker als ‘iets dat sfeer en herkenning brengt’.

Bij jongeren overheerst nieuwsgierigheid: zij zien erfgoed meer als bron van verhalen of inspiratie, terwijl oudere inwoners het vaker verbinden aan herinnering en behoud.

Ook minder positieve reacties

Een klein aantal mensen is iets minder positief over historie en erfgoed in de gemeente. Zij geven aan dat historie leuk is om te weten maar niet essentieel voor het woonplezier. Opvallend is dat de meer kritische reacties vooral komen van inwoners van boven de vijftig jaar.

Jongeren zijn over het algemeen juist positief over het erfgoed en de historie in hun woonomgeving. Uit hun antwoorden blijkt:

• Met een kritische kanttekening want niet alles hoeft bewaard. Een selectie is prima
• Verbondenheid met plek en geschiedenis
• Waardering voor zichtbare en tastbare elementen (gebouwen, informatiebordjes)
• Doorgeven van verhalen en tradities is belangrijk

Vergeleken met andere gemeenten

Als we willen vergelijken met andere gemeenten, liggen steden als Haarlem, Leiden, Dordrecht, Amersfoort en Deventer voor de hand. Als het gaat om de beleving van het erfgoed en de participatie van inwoners op dit gebied, onderscheidt de gemeente Alkmaar zich op een paar punten:  

• Sterke historische trots rond één historisch moment: Alkmaars Ontzet (1573)
• Een actieve betrokkenheid van inwoners bij erfgoedorganisaties, onder meer als vrijwilliger
• Binnenstad wordt gezien als levend decor, niet alleen toeristisch
• Veel creatieve ideeën voor zichtbaarheid (QR-codes, interactieve routes)
• Veel overdracht van generatie op generatie via persoonlijke verhalen

“Het verleden is niet voorbij, het ademt mee met vandaag.”