Meer bekend over geschiedenis Oudorp door opgraving Nijenburgh

Sporen in het landschap vertellen het verhaal

Bijna de hele maand september zijn onze archeologen druk bezig geweest op het terrein aan de Nijenburgh in Oudorp. Het terrein waar jaarlijks de kermis en het circus is. Omdat hier een waterberging komt, werd een diep gat gegraven. Daar vonden de archeologen vooral landschappelijke sporen. Er kwamen eigenlijk weinig vondsten naar boven. Toch kan juist deze opgraving ons heel veel vertellen over de geschiedenis van Oudorp. Door te kijken naar het landschap ontvouwt zich het verhaal.

Aan de Nijenburgh in Oudorp wordt al sinds september gewerkt aan een waterberging. In dit deel van Oudorp is veel overlast van regenwater bij piekbuien. Vandaar dus de waterberging, die straks 3 miljoen liter regenwater kan opvangen. Voor de bouw van de berging moest een enorm gat gegraven worden, tot 4 meter diepte. De kans was groot dat we archeologische vondsten en sporen zouden kunnen aantreffen. Het perfecte moment dus om een kijkje te nemen. Bijna de hele maand september zijn we druk bezig geweest met het in kaart brengen van eventuele sporen en vondsten binnen het terrein. Omdat de Nijenburgh op een strandwal ligt en de boerderij de Vuijck (ook wel Fuyck genoemd) ook op dit terrein heeft gestaan hadden we goede hoop op mooie vondsten. De afgelopen tijd hebben we al enkele updates gegeven over onze werkzaamheden aan de Nijenburgh, maar wat hebben we nou echt gevonden?

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

Eerder uitgevoerd onderzoek

Voorafgaand aan de graafwerkzaamheden is eerst wat informatie over de locatie verzameld. Zo weten we bijvoorbeeld dat de Nijenburgh op de flank van de strandwal van Oudorp ligt. Deze strandwal is vermoedelijk ontstaan rond 2750 voor Christus. Een strandwal was in het verleden een aantrekkelijke plek om te gaan wonen omdat het een hoger en daarom ook droger gebied is.

Verder zijn verschillende oude kaarten bekeken. Binnen het plangebied zelf is op de kaarten geen bebouwing te zien. Maar aan de rand van het Nijenburghterrein staat een boerderij met de naam de Vuijck.

Op oude prenten van het beleg van Alkmaar (1573) is Oudorp ook te zien als plaats waar de Spanjaarden hun kampement hadden. Dat betekende voor ons dat  we rekening moesten houden met aardewerk of metaalvondsten uit die tijd. Vandaar dat bij de aanleg van het onderzoeksterrein meteen goed gezocht is met de metaaldetector.

Sporen en vondsten

Tijdens de opgraving hebben we vooral landschappelijke sporen gevonden. Zo zijn er een aantal greppels aangetroffen. Eén van de greppels loopt van noord naar zuid. Hij werd tijdens de opgraving zichtbaar als een blauwe baan in het verder donkere zand. Om de greppel goed te kunnen onderzoeken, hebben we een zogenoemde coupe gezet. Bij een coupe graaf je een gat haaks op het spoor. Dan kan je mooi alle laagjes zien en zie je ook hoe diep het spoor is. We zagen dat de greppel verschillende periodes van nat en droog heeft gekend. De natte periodes werden duidelijk door donkerbruine laagjes en de droge periodes door lichtgele zandlaagjes. Verder konden we zien dat de greppel op een bepaald moment ineens is opgevuld door een dik pakket klei. Die klei is in de greppel terechtgekomen tijdens een van de vele overstromingen in de Middeleeuwen.

Houten constructie

Later tijdens de opgraving vonden we een mysterieuze houten constructie. Middenin een spoor van een oude sloot lag een soort houten bakje. Het bakje was gemaakt van twee rechtopstaande planken met daartussen een bodem van planken. Wat precies de functie was van de constructie is nog niet duidelijk. We gaan het hout laten onderzoeken door een specialist.
Het is natuurlijk altijd leuk om een paar mooie vondsten te doen tijdens een opgraving. Iets tastbaars waarmee je je in kunt inbeelden wat er gebeurd is vroeger, en wie het voorwerp heeft gebruikt. Helaas hebben wij in Oudorp alleen kleine fragmentjes keramiek en glas gevonden waar niet zo veel over te vertellen valt. Wel vonden we een pijpje. Een pijpaarden tabakspijp die heel goed van één van de bewoners van de Vuijck kan zijn geweest. Guus schreef er al over in één van zijn verhalen voor Vondst op Vrijdag.

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

Al vroeg activiteiten van mensen

Maar ook al zijn er vrij weinig vondsten, toch kan juist deze opgraving ons heel veel vertellen over de geschiedenis van Oudorp. Juist door te kijken naar het landschap. Om het historische landschap te kunnen bekijken, hebben wij verschillende profielen aangelegd. In de profielen is een afwisseling van donkere en lichtere lagen te zien. De donkere lagen wijzen op nattere periodes waarin het terrein begroeid was. De lichtere lagen wijzen op drogere periodes waar stuifzand door wind is afgezet. In sommige donkere lagen waren lichtere vlekken te zien. Dit wijst erop dat mensen en misschien ook dieren over deze laag hebben gelopen aan het begin van een drogere periode. En zo trapten zij het opgewaaide zand in de nattere donkere laag. Een leuke aanwijzing dus dat er op deze plek in Oudorp al vroeg activiteiten van mensen waren!

Veel landschappelijke sporen

Verder hebben we tijdens de opgraving veel landschappelijke sporen aangetroffen. Zoals een duintje en meerdere waterlopen die elkaar doorkruisen. Er zijn verschillende monsters genomen van deze sporen. In vaktaal: pollenbakken, C14 en diatomeeën. Op deze resultaten zitten we nog te wachten. Maar het leuke van deze monsters is dat de specialisten een landschapsreconstructie kunnen maken. Bij de pollenmonsters onderzoekt een specialist welke planten in de directe omgeving van het onderzoeksgebied hebben gegroeid. Het C14 monster is op basis van koolstof. De hoeveelheid aanwezige koolstof geeft aan in welke periode organisch materiaal heeft geleefd. Dit omdat al wat leeft (planten en dieren) deze stof opneemt. Het diatomeeën-onderzoek kan aantonen wat voor waterbeestjes hebben geleefd binnen het gebied. Dit alles bij elkaar geeft ons een beeld van hoe de Nijenburgh in Oudorp er honderden jaren geleden uit heeft gezien.

Op sommige resultaten moeten we dus nog even wachten. Wordt dus weer vervolgd.

Kayleigh Kremer, archeoloog