Orgelbalkon Grote Kerk De Rijp gerestaureerd
Het orgel staat weer op zijn oude plek
De Protestantse (kerk)gemeente Graft-De Rijp heeft twee kerken: De Grote Kerk in De Rijp en de Dorpskerk in West-Graftdijk. Allebei zijn ze open in het Open Monumentendagweekend, op zondag 14 september. In de Grote Kerk in de Rijp is op dat moment de restauratie van het orgelbalkon bijna klaar.
Fred de Wildt is voorzitter van de kerkenraad en penningmeester van het College van kerkrentmeesters: “Het hele orgelbalkon was aan het verzakken,” vertelt hij. “Uiteindelijk was het wel 10 tot 15 cm naar voren gekomen. De kans op schade voor het orgel was groot. We zeiden dan ook al jaren dat er iets moest gebeuren. Maar dat is natuurlijk een kostbare zaak. Je hebt het over een monumentaal orgel in een monument.”
We moesten prioriteiten stellen
“En daar tussendoor liep het vraagstuk over de herinrichting van het gebouw. Er is een lange wensenlijst. De wanden moeten worden aangepakt, er moet nieuwe verwarming komen, noem het maar op. Maar zij kwamen er steeds op uit dat het alles bij elkaar te duur werd. Het pand is nog van de Protestantse Gemeente Graft-De Rijp. En het beheer van het gebouw drukt steeds zwaarder op de financiën. Dus er kwam een prioriteitenlijst en de restauratie en stabilisatie van het orgelbalkon stond bovenaan.
Onder het orgel zaten de keuken, de toiletten en een bergruimte. Allemaal uit de jaren tachtig, dus inmiddels uit de tijd. Die ruimtes wilden we graag vernieuwen. Ook omdat het voor ons belangrijk is dat de kerk een multifunctionele functie blijft houden. Die vraagt om een grotere keuken voor de catering en om moderne bezoekerstoiletten. Inclusief een mooi toilet voor minder validen. Dat is zojuist geïnstalleerd en daar zijn we heel blij mee!”
(Klik op de foto om het bijschrift te lezen. Tekst gaat verder onder de foto’s)
Je mag niet zomaar alles doen in een monument
“Het heeft trouwens wel even geduurd voordat we een concreet plan hadden. We zijn hier al jaren mee bezig. Eerst moesten we tot een beslissing komen. En vervolgens waren er allerlei hobbels die voor vertraging zorgden. Zoals corona en het feit dat de meeste aannemers vol zitten.
Tegelijkertijd hadden we overleg met de monumentenadviseurs van de gemeente. Die trapten in feite ook op de rem. Want je mag niet zomaar alles doen in een monumentaal pand. Eigenlijk ben ik daar achteraf gezien heel blij mee. Want doordat zij duidelijk aangaven wat kon en wat echt niet mocht in zo’n gebouw, was het makkelijker om knopen door te hakken. Er zijn natuurlijk allerlei gebruikers in zo’n gebouw met allemaal verschillende wensen. De één zegt: gooi die banken eruit, die staan in de weg. En de ander roept weer wat anders. En dan is het fijn als de monumentenadviseur van Erfgoed Alkmaar zegt: hoho, dit is een belangrijk monument. We gaan niet zomaar overal de zaag in zetten. Die richtinggevende uitspraken hadden we nodig. Die hebben ons zeker geholpen.”
Dat bracht archeologische risico’s mee
“Gedurende de werkzaamheden zijn de monumentenadviseurs ook verschillende keren langs geweest. En over alle stappen dachten ze mee. Het balkon steunde bijvoorbeeld op twee pilaren. En het idee was om ook in de nieuwe situatie te werken met twee palen. Maar een constructeur had berekend dat er acht palen nodig waren. Daar gingen de monumentenadviseurs wel een beetje van steigeren. Het zou ook archeologische risico’s met zich meebrengen, gaven ze aan. Door die palen te slaan, moest je diep de grond in. En dat zou extra oponthoud opleveren, omdat er dan archeologisch onderzoek gedaan moest worden. Voor ons was het heel fijn dat zij toen voorstelden om terug te gaan naar plan A. Twee palen dus, aangevuld met een lichte constructie voor de vloer. Dat betekende afgraven tot 40 cm. Een tempex vloer erin, daarover betonbewapening. En daarover weer het zand dat eruit kwam; aangelengd met mortel. En daarop kwamen dan weer de zerken. Het was wel even puzzelen om die er weer goed in te krijgen. Dit is natuurlijk een belangrijk historisch element uit 1600 en het ligt er weer spatzuiver in!
De archeologen van de vakgroep Erfgoed zijn er trouwens nog wel even bij geweest. Maar er waren niet echt meer sporen te vinden. Dat zand bleek al vernieuwd te zijn toen de keuken en toiletten in 1980 werden geïnstalleerd.”
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Het orgel kantelde weer op de juiste plek
“Intussen is het balkon omhoog gebracht. En daarmee kantelde het orgel weer op de juiste plek. De firma Flentrop, de Zaanse orgelbouwer, was erbij om het te begeleiden. En gelukkig bleken de gevolgen voor het orgel mee te vallen. Het is voorlopig weer bespeelbaar. Maar er komt nog wel een grondige restauratie aan. Onder meer vanwege corrosie in de orgelpijpen.”
“Het vooraanzicht, onder het orgelbalkon, wordt weer helemaal gemaakt zoals het was. De oude deuren komen terug en de indeling blijft hetzelfde. Maar zo netjes, zo recht! Het wordt echt geweldig. En hopelijk klaar op Open Monumentendag, maar dat durf ik niet te beloven!
Je kunt in elk geval wel de gerestaureerde graftombe van Jan Boon bekijken. Die is in 1847 in de kerk begraven. Met koninklijke goedkeuring, want het was toen al verboden om mensen in de kerk te begraven.” (Jan Boon was de laatste en ook de rijkste reder van De Rijp. Hij liet al zijn geld na aan het dorp, red.).
Judith Flapper
De beiaardier speelt en vertelt
Stadsbeiaardier Christiaan Winter is op Open Monumentendag 14 september in de Grote Kerk De Rijp om te vertellen over het carillon, gevolgd door live spel. Van 14.00 tot 14.45, 15.00 tot 15.45 en 16.00 tot 16.45 uur.
Erfgoed Magazine Alkmaar 73 zomereditie
Meer over Grote Kerk De Rijp
Grote Kerk De Rijp
