Over Chirurgijn Bartholomeus, met een blok aan zijn been
Bartholomeus van Harreveld vestigde zich in 1769 als chirurgijn in Schermerhorn. Daar trouwde hij in 1770 met Itje Dirks Glas uit Schermerhorn. Ze gingen aan het Westeinde wonen en kregen vijf kinderen, van wie er twee jong stierven.
In de jaren die volgen is Van Harreveld soms psychisch in de war. Op 15 juni 1786 verloor hij zijn verstand volledig en werd hij overgeplaatst naar het gerechtsgebouw. Daarna gaat hij een paar weken naar het gekkenhuis in Amsterdam.
Het Dolhuis
Helaas was in de zeventiende en achttiende eeuw de behandeling van mensen met een psychische aandoening buitengewoon slecht. De oorzaken van psychische aandoeningen werden vaak verkeerd begrepen. Volgens de Franse militair arts Daignan was er echter sprake van een humane behandeling in het Amsterdamse Dolhuis. In 1777 schreef hij: ‘Het type instelling van dit soort, zou als model kunnen dienen voor degenen die geïnteresseerd zijn in dit soort instelling. Ik geloof niet dat het mogelijk is om een schoner of beter onderhouden huis te zien. De ongelukkigen worden niet langer in cellen vastgehouden dan tot ze vrede hebben. Er wordt goed voor ze gezorgd, zelfs de slechtste van hen.’
Blok aan het been
in augustus 1786 toen het beter leek te gaan keerde Bartholomeus terug naar Schermerhorn. Maar hij is amper thuis als het weer mis gaat. De schout sluit hem op in ‘t Regthuysje. Hij krijgt aan elk been een blok en hoeft hierdoor niet dag en nacht bewaakt te worden.
In de jaren daarna bleef Van Harreveld gebukt gaan onder aanvallen van waanzin. Hij werd opgenomen in inrichtingen in Purmerend en Alkmaar.
De opsluiting in ‘t Regthusyje, het vastketenen en het gezeul van instelling naar instelling was gebruikelijk rond 1800. Er was geen goede zorg voor -zwaar- psychiatrische inwoners.
In Alkmaar kwamen deze mensen terecht in het Gasthuis of in het Tucht- en Verbeterhuis bij de Grote Kerk.
In 1790 kwam Bartholomeus tenslotte terecht in het Cecilia Gasthuis, een huis voor geestelijk gestoorden te Leiden, voor drie gulden per week. Hij overleed daar op 20 februari 1818. Hij had het al met al nog lang volgehouden want hij was toen 78 jaar oud.
Bron: notulen van de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk te Schermerhorn en de Historische Vereniging Alkmaar.
