Rechtspraak in het dorp
Door een grote brand in 1699 is het archief van Schermerhorn verloren gegaan. De originele stukken van ’t Reghuysje zijn er dus niet meer. Wel is duidelijk dat hier de rechter van het dorp rechtsprak.
De geschillen waarover de rechter rechtsprak waren niet heel veel anders dan tegenwoordig. Burenruzie, diefstal, dronkenschap, huiselijk geweld, gevechten of geschillen over land of eigendom. Een andere taak van de rechter was het voorzitten van eigendomsoverdrachten en het afleggen van de eed van lokale overheidsfunctionarissen.
Tijdens de Bataafsche Republiek en de Franse overheersing rond 1800 werd het rechtstelsel ingrijpend verandert en verloren deze overheidshuisjes hun functie. Het oude stadhouderlijke bewind werd afgeschaft.
Ruzie in een klein dorp?
In de 18e eeuw had elk buurtje van een dorp een gerespecteerde bewoner die de buurtmeester werd genoemd. Deze probeerden onenigheid tussen dorpbewoners te sussen. Als de tussenkomst van de buurtmeester niet tot een oplossing leidde, konden de buren een procedure starten voor de vrederechter. In dit soort gerechtelijke procedures speelde de buurtmeester een onafhankelijke begeleidende rol tussen de instellingen en de mensen uit zijn buurt.
Rechtbankverslag 1729
De schout en schepenen (soort burgemeester en wethouders) bogen zich vroeger over de lichte vergrijpen in het dorp. De uitspraken werden zorgvuldig vastgelegd op schepenrollen. De bestuursleden van de stichting ’t Regthuysje hebben de tekst van zo’n schepenrol uit 1729 teruggevonden.
De vroedvrouw heeft bij de armenvoogd gemeld dat zij Jannetje Jans hielp bij de bevalling. In haar laatste barensnood riep zij de naam van de vader, en stierf. De vroedvrouw meldt dat de moeder heeft bezworen dat Pieter Pietrzn. Keetman de vader is van het kindje.
De armen voogd eist bij ’t Regthuysje dat Pieter het kind tot zich neemt of tenminste bijdraagt in de kosten. Maar Pieter ontkent ten stelligste dat hij de vader is. Hij zweert er zelfs bij. En dat geeft in die tijd de doorslag. De armenvoogd wordt in het ongelijk gesteld.
Bronnen: website van ’t Regthusyje en info via bestuursleden van de stichting
