Bericht van de bruggendienst

Vondst op vrijdag

10 oktober 2025

Deze week vertelt Guus over een toevallige ontmoeting met Frans van Marle. De man die vroeger de bruggen bediende in Alkmaar en die assisteerde bij heel wat opgravingen. Opgravingen onder leiding van Erik Cordfunke, die vorige maand op 90-jarige leeftijd overleed. Met een rugtas vol herinneringen kwam Frans gisteren naar het Archeologisch Centrum om te vertellen over zijn archeologische avonturen van toen.

Eén van de leuke dingen aan het werken bij de gemeente Alkmaar, is dat overal zomaar (oud-) collega’s op kunnen duiken. Allemaal met hun eigen verhalen over Alkmaar en de omringende dorpen. Enkele weken terug stonden we te graven aan de Nijenburgh in Oudorp. Tijdens de ochtendpauze liep ik de werkplek nog even af, toen ik werd aangesproken door een passant op de fiets. Het bleek Frans van Marle. De man die tot in de jaren negentig verantwoordelijk was voor de bruggen in de gemeente. Maar dat niet alleen. Frans was ook vaak het aanspreekpunt als er werd gewerkt aan de bermen, schoeiingen, kaden en wegen. Dit vanwege zijn ervaring in het grond-, water- en wegenonderhoud. En zo was Frans als geen ander op de hoogte van lopende en komende werken in de gemeente.

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

Erik Cordfunke

Destijds werd het leeuwendeel van het archeologisch onderzoek in en rond Alkmaar uitgevoerd onder regie van prof. dr. ing. Erik Heinz Pieter Cordfunke. Erik Cordfunke is van onnoemlijk grote betekenis geweest voor de plaatselijke en regionale archeologie. Begin september overleed hij op 90-jarige leeftijd. (Lees ook het In Memoriam dat Peter Bitter over hem schreef).
 
Met Frans had Erik Cordfunke werkelijk goud in handen! Zo wist Frans door zijn functie altijd waar er in de omgeving gegraven werd. Daardoor konden ze menige vindplaats op tijd onderzoeken. Daarnaast kreeg Frans vanuit de gemeente Alkmaar alle medewerking om bij zulke gelegenheden zijn werk bij de Bruggendienst even te laten voor wat het was. Dan kon hij zijn goede vriend Erik helpen bij het graafwerk en de inmetingen op al die bewuste vindplaatsen.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Weerzien in Archeologisch Centrum

Dat gesprekje in Oudorp smaakte naar meer. We spraken af om contact te houden en gisteren was het al zover! Frans kwam naar het Archeologisch Centrum in de oude Ambachtsschool aan de Bergerweg. Letterlijk met een rugtas vol herinneringen! 

Van de opgravingen op het plein voor het Waaggebouw bijvoorbeeld. Voordat het gebouw werd gebruikt voor de stadswaag, was het een kapel bij het Heilige Geestgasthuis. Toen op een gegeven moment het afgebroken koorgedeelte aan de kant van de Voordam kon worden opgegraven waren Frans en Erik erbij! De contouren van de funderingen die zij toen samen bestudeerden, zijn daarna opgenomen in de bestrating. Je kunt ze dus nog steeds in het straatwerk zien.

Floris I

Maar het kan altijd spannender. In 1979 onderzochten Frans en Erik samen met KNO-arts dr. Dijkstra de stoffelijke resten van de Hollandse graaf Floris I. Dat gebeurde op het terrein van de oude abdij van Egmond. Uit historische overlevering was bekend dat Floris I overleed door geweld. Moegestreden na een veldslag, werd hij op 28 juni 1061 gedood door de teruggekeerde troepen van de burggraaf van Utrecht. Ook de troepen van Floris I, die aan het uitrusten waren, gingen eraan. Het lichaam van Floris I werd daarna bijgezet in de abdijkerk van Egmond.

Na de eerste ontdekking van zijn resten, in 1904, werd het graf nogmaals opgegraven. Dat gebeurde in maart 1948, door de onder archeologen vermaarde professor Albert Egges van Giffen. Toch waren er ook daarna nog vragen. Want in 1979 werd het graf opnieuw geopend, en nu dus door Erik en Frans. 


Floris I moet met zijn 2,10 meter lengte een boomlange kerel geweest zijn. Zeker in die lang vervlogen tijd, bijna 1000 jaar geleden. Dijkstra, de KNO-arts, constateerde in 1979 diverse verwondingen aan het skelet van Floris I. De schedel was helaas inmiddels spoorloos. Wie verder wil spitten naar het antwoord op de vraag hoe dat zo gelopen kan zijn, verwijs ik graag naar dit artikel van Paul Buitenhuis.
 
Maar zo zie je maar weer hoe waardevol een schijnbaar toevallige ontmoeting kan zijn. Heel erg bedankt Frans! En graag tot ziens op één van onze opgravingen. Of in het archeologisch centrum!

Vondst op vrijdag wordt samengesteld door Guus van den Berg, archeoloog team Erfgoed, gemeente Alkmaar.

Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’

In Memoriam Erik Cordfunke (1934-2025)

Op 5 september is een pionier in de Alkmaarse archeologie overleden op 90-jarige leeftijd, prof. dr .ir. Erik Cordfunke. Hij was beroepshalve werkzaam als een toponderzoeker in anorganische chemie bij RCN in Petten. En als hoogleraar thermochemie aan de Universiteit van Amsterdam.