Een heel veld haardstenen
Vondst op vrijdag
7 april 2023
Net als de afgelopen twee weken, gaat ook de vondst van vandaag over zogenoemde haardstenen. Vaak versierde stenen die vroeger de achterwand vormden van de centrale haard in het huis . Vandaag een veldje van zes haardstenen, gevonden bij een opgraving in de Langestraat in 2007.
Deze haardstenen zijn (per steen) 15 bij 8 cm groot en ongeveer 6 tot 7 cm dik. Op alle zes de stenen zitten roetsporen. Een datum staat er niet op. Maar aan de typische renaissance versiering met bladranken en omkrullende of opgerolde randen, ook wel rolwerk genoemd, kunnen we zien dat de stenen uit de periode tussen ongeveer 1550 en 1575 komen. (Tekst gaat verder onder de foto)
De twee bovenste stenen laten het woest uitgebeelde gezicht zien van een man. Een beeld dat we ook wel kennen van de baardmankruiken uit die tijd. Op de vier andere stenen zien we gekroonde hoofden van een man en een vrouw. De mannen kijken naar rechts en de vrouwen naar links.
Sluitsteen
Deze haardsteenveldjes werden achter het stookgedeelte gemetseld, meestal in een trapsgewijze vorm, vaak eindigend met één steen bovenin. En soms werd het geheel afgesloten met een zogenoemde sluitsteen. Een goed voorbeeld hiervan vonden we tijdens een opgraving in 2009 in de Doelenstraat, op de hoek van de Koningsweg. (tekst gaat verder onder de foto)
In een kelder die in de achttiende eeuw was dichtgegooid, werd hier toen een compleet bewaarde sluitsteen gevonden. Op deze steen zien we het wapen van Karel V en zijn zoon Philips II. Twee griffioenen houden elk een pilaar vast. En verdeeld over de pilaren lezen we de wapenspreuk ‘Plus Oltre’, wat Latijn is voor zoiets als ‘al wat denkbaar is’. Op de top van de sluitsteen het jaartal 1589. Op deze plek in de Doelenstraat was vanaf de late zestiende eeuw herberg ‘Het hof van Holland’ gevestigd. Al lijken de naam van de herberg en de toegepaste sluitsteen met de toen immers vijandige Philips II lijken alleen in tegenspraak met elkaar…
Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’
