Een mosterdpot van het Ritsevoort deel 2
Vondst op vrijdag
25 juli 2025
Vorige week besprak ik hier een mosterdpotje van faïence aardewerk. Het was gevonden in een beerput achter Ritsevoort 38-40, ook wel bekend als De Ooievaar. Vandaag wil ik graag wat dieper ingaan op deze vondst. En dan met name op de mosterd en de beerput.
Mosterd is sinds oude tijden al geliefd. Het is niet alleen een smaakmaker, maar het draagt ook bij aan een goede spijsvertering. Uitwendig werd mosterd wel gebruikt om een bepaalde plek de doorbloeding te verbeteren. Bijvoorbeeld bij een verwonding of een ontsteking.
De inhoud van de beerput waar we het mosterdpotje in vonden, komt uit het eind van de zestiende tot en met de eerste helft van de zeventiende eeuw.
In Alkmaar zijn we altijd heel scherp op beerputten. De beerput is de voorganger van ons huidige rioleringsstelsel. Boven de beerput stond een hokje of aanbouwtje met het toilet. Maar dat toilet werd vaak ook gebruikt als makkelijke afvalbak. Daarom vinden we in beerputten meestal niet alleen oude poep terug, die we beer noemen. We vinden er ook gebroken en afgedankte huisraad. Huisraad kan ons van alles vertellen. Niet alleen over de tijd waarin de beerput gemaakt en gebruikt werd. Maar ook over de gebruikers. Hoe rijk ze waren bijvoorbeeld, maar ook wat hun persoonlijke smaak was.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Zelfs de poep is een interessante bron van informatie. Wat we hierin terugvinden, vertelt ons meer over het dieet en de gezondheidstoestand van de beerputgebruikers. We vinden bijvoorbeeld zaden en pitten, maar ook eitjes van parasieten. Vandaar dat we grote delen van de inhoud van de beerput helemaal meenemen…
Vooral lagen waarin we veel kansen zien om iets te vinden. Die gaan in hun geheel mee in emmers voor verder onderzoek in het archeologisch centrum. Daar wordt de hele inhoud gespoeld en gezeefd door onze trouwe vrijetijds-archeologen. Om vervolgens gesorteerd te worden in het Archeologisch Centrum.
Helaas bleek deze beerput zeer weinig organische resten te bevatten. En de boosdoener was de lage grondwaterstand. Organische resten blijven nu eenmaal het best bewaard in een vochtige omgeving. Mosterdzaad is ook nog eens heel klein en het vergaat vrij gemakkelijk. Maar dat het door de bewoners gebruikt werd, kunnen we alsnog afleiden uit de vondst van onze mosterdpot.
Op afbeelding 6 zie je een monster van modern zaad van zwarte mosterd (brassica nigra). Uit de vergelijkingscollectie van het archeologisch centrum, aangelegd door onze specialist in zaden en dierlijk botmateriaal, Sjaak Waterlander.
Vondst op vrijdag wordt samengesteld door Guus van den Berg, archeoloog team Erfgoed, gemeente Alkmaar.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’
Een mosterdpot van het Ritsevoort
Erfgoed Magazine Alkmaar 73 zomereditie
