Hagel…

Vondst op vrijdag

27 januari 2023

Deze week opnieuw een curieus item uit de opgraving die in 2002 werd gedaan aan de Oudegracht 26. De vondst van vandaag komt uit dezelfde beerput, waaruit een grote hoeveelheid vondsten naar boven kwamen van een welgesteld huishouden uit de zeventiende en achttiende eeuw. Op deze plek was in die tijd bierbrouwerij ‘Het wapen van Haarlem’ gevestigd.

Vorige week lieten we een ruiterspoor zien en deze week het restant van een houten tonnetje. De bovenzijde is vergaan, maar de originele inhoud was er nog! Tijdens het spoelen van het tonnetje rolden er namelijk tientallen kleine loden kogeltjes uit met een afmeting tussen de 2 en 5 mm. Het gaat hier om hagel voor een geweer. Het gebruik van een lading hagel, waarbij je met een enkel schot meerdere kogels verschiet, is al oud. Al sinds het allereerste begin, bij het ontstaan van het vuurwapen werd gebruik gemaakt van hagel. Onder meer voor de jacht op klein wild zoals eend, haas, konijn of duif. Bij het opkomen van het vuursteen slot (een afvuurmechanisme waarbij een vuursteen wordt gebruikt) zien we de eerste hagelgeweren verschijnen. Die waren alleen betaalbaar voor de elite. Maar dat gold voor de meeste vuurwapens tussen ongeveer 1650 en 1870. Het vuurwapen werd wat betaalbaarder bij de intrede van het percussie- ofwel slagslot. Ook de verbetering van de gereedschappen en het gebruikte materiaal droegen daaraan bij. Toch bleven ook deze wapens nog steeds een privilege voor de zeer rijken. Met dit soort fijne hagel was de kans groter om een stuk wild te schieten. Maar als dat voor consumptie bedoeld was, moest je wel opletten dat je alle kogeltjes verwijderde! Op de tweede foto zie je de grootte zien van de kogeltjes met in het midden een gevonden olijvenpit!

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’