Nogmaals Spaans benauwd

Vondst op vrijdag

11 juli 2025

Het is even afgekoeld deze week, maar het mooie weer bouwt zich alweer op. En met weer een warm weekend in het verschiet wilde ik nog even blijven bij het onderwerp van vorige week. Deze keer met een fraai waaierbeen. Het is gevonden bij een opgraving van een erf aan de Doelenstraat in 2011.

De vouwwaaier was gemaakt van walvisbalein. Dat geldt trouwens ook voor de waaier van vorige week (met dank aan mijn collega Karin, onze depothouder!). Maar waaierbenen werden ook gemaakt van dierlijk bot, ivoor, schildpad en hout.

De waaier uit de Doelenstraat is veel minder compleet dan die van vorige week. Maar je kunt het gebruikte materiaal wel beter herkennen. Dat komt doordat het niet zo sterk door beerzuren is verkleurd. Om een beter beeld te geven, heb ik een reconstructie gemaakt. Zonder bespanning natuurlijk, want ik heb geen idee wat voor materiaal en versieringen daarvoor waren gebruikt.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Signalen met een waaier

Vorige week verklapte ik al dat vouwwaaiers om te beginnen gebruikt werden om jezelf koelte toe te wuiven. Maar al gauw werd het het instrument bij uitstek voor het geven van signalen. En vooral voor leden van de gegoede klasse. Met hun waaier zonden subtiele signalen uit op het gebied van de romantiek. 

Zoals bijvoorbeeld

• Beweegt de dame haar vingers over de benen van de waaier? Dan is dat een teken dat ze wil praten.
• Laat een dame de gesloten waaier rusten op haar lippen? Dan zegt ze daarmee dat ze gekust wil worden.
• Waaiert zij langzaam, met trage bewegingen? Dan is ze niet geïnteresseerd.
• Houdt ze de gesloten waaier omgekeerd in haar hand? Dan is ze boos op je.
• Houdt ze de waaier voor haar gezicht alsof ze zich beschermt tegen het zonlicht? Dan vindt ze je niet aantrekkelijk.
• Is ze de waaier aandachtig aan het bestuderen? Dan vindt ze je leuk!
• En geeft je jou de gesloten waaier? Dan vraagt ze daarmee of je van haar houdt.

Handig om te weten natuurlijk, maar er was nog wel een dingetje… Deze ‘waaiertaal’ had namelijk regionale verschillen. En dat werkte misverstanden in de hand. Zo zie je maar weer. Ook toen was het al lastig schipperen in de liefde.

Vondst op vrijdag wordt samengesteld door Guus van den Berg, archeoloog team Erfgoed, gemeente Alkmaar.

Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’

Spaans benauwd

Een toepasselijke vondst, deze week, deze waaier gemaakt van dierenbotten. Met temperaturen van ruim in de dertig graden, zitten we deze week weer met zijn allen te puffen.

De kleine dingen uit een beerput

Wat ik deze week wil laten zien is het resultaat van het bijna letterlijk zoeken naar een speld in een hooiberg. Het zijn de kleine dingen uit de beerput die we aantroffen in de tuin van Langestraat 106.