Pijpen van porselein

Vondst op vrijdag

1 juli 2022

De laatste paar weken hebben we hier verschillende Goudse pijpen gezien met afbeeldingen in reliëf. Meestal van een op dat moment actuele gebeurtenis of bijvoorbeeld een politieke overtuiging van de gebruiker. Deze week een paar porseleinen pijpen, in februari dit jaar gevonden bij het Gulden Vlies. (Tekst gaat verder onder de foto)

Op dit moment ben ik bezig met de laatste fase van de determinatie van al het vondstmateriaal van de opgraving afgelopen februari onder het Gulden Vlies aan de Koorstraat. Een deel van het materiaal komt uit een riool van ca 10 meter, dat loosde op het water van de Lindegracht. Naast het vele gebruiksgoed troffen we hierin ook een flinke hoeveelheid pijpenkoppen en stelen aan. In totaal kwamen er bijna 90 Goudse pijpen naar boven en ruim 1600 fragmenten van pijpenstelen. Op grond van het gevondene kunnen we stellen dat het riool gebruikt is tussen ca 1625 en ca 1875.

Porselein

Naast de grote hoeveelheid Goudse pijpen, kwamen er ook 18 porseleinen pijpen naar boven. In Europa werd porselein pas ontdekt in de vroege achttiende eeuw. Vervolgens werden er in de loop van die eeuw ook pijpen van gemaakt. Opvallend! Want een porseleinen pijp rookt heel anders dan een pijp van pijpaarde. Een porseleinen pijp wordt heet, de smaak van de tabak komt niet echt tot zijn recht en er ontstaat condens. Dat maakte dat aan de losse steel waar de pijp op werd gezet, zelfs een condensreservoir geplaatst moest worden. Negentiende-eeuwse porseleinen pijpen kunnen trouwens wel ware kunstwerken zijn met fraaie beschilderingen. Bij bijna alle hier getoonde pijpen zien we echter een vrij simpel ruraal en koud beschilderd tafereeltje.

Beschilderde pijp

Na het midden van de negentiende eeuw ontstaat een hausse aan beschilderde pijpen, die vooral worden afgenomen door de burgerlijke landman. De pijpen werden als souvenir meegebracht door seizoenarbeiders die de zomer in Duitsland op het land werkten of andersom. Sommige arbeiders dreven hierin zelfs een handeltje. En dat zegt wel weer iets over de clientèle van het Gulden Vlies!

Vondst op vrijdag is een wekelijke rubriek op onze sociale media en wordt aangeleverd door Rob Roedema. Lees ook het interview met hem: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’