Pomander

Vondst op vrijdag

28 oktober 2022

Voor de vondst van vandaag gaan we naar de Langestraat. Op nieuwjaarsdag 2015 legde een grote brand hier enkele winkelpanden in de as. Voordat het geheel weer zou worden herbouwd was er gelegenheid voor een grootschalig archeologisch onderzoek. Tijdens deze opgraving kwamen enkele belangrijke vondsten tevoorschijn, waaronder attributen die ooit toebehoorden aan de schrijfster Maria Tesselschade Roemers Visscher. Het voorwerp van vandaag echter, kwam uit de zeventiende- en achttiende-eeuwse beerput van een buurman van Maria.

Wat we zien, is het deksel van een zogeheten pomander. Het is algemeen bekend dat het in vroeger tijden flink kon stinken op straat. Bijna alles gebeurde op straat of anders in half open tochtige werkplaatsen waardoor de stank zich makkelijk een weg naar buiten vond. (Tekst gaat verder onder de foto)

Menig leerlooierij of slagerij bevond zich midden in de stad waardoor het er soms niet te harden was. Daarom droeg de gegoede vrouw of man meestal een pomander ofwel geurdoosje bij zich. Hierin werden, naar smaak, verschillende geurende balsems bewaard, die als parfum moesten dienen. Pomanders werden gedragen aan een losse ketting of aan een gordel en bij hoge geurnood kon het bolletje onder de neus worden gehouden.
Onze pomander is gemaakt van een soort tropisch hardhout. Het deksel bestaat uit een gedraaide uitgeholde halve bol met kleine gaatjes die netjes zijn verdeeld binnen een kunstig uitgelegd lijnenspel. Er is een schroefdraad aangebracht om het deksel op de (niet gevonden) onderhelft te kunnen draaien.

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’