Spaans benauwd
Vondst op vrijdag
4 juli 2025
Een toepasselijke vondst, deze week, deze waaier gemaakt van dierenbotten.
Met temperaturen van ruim in de dertig graden, zitten we deze week weer met zijn allen te puffen. Hete lucht wordt met een zuidelijke wind onze kant uit geduwd. Over de westelijke Sahara, Spanje, Frankrijk en België. We hebben het letterlijk ‘Spaans benauwd’.
Wat kunnen we nog doen om verkoeling te vinden? Je kunt verkoeling zoeken in het groen. Of verkoelende duik nemen in een plas of in de zee. En als er echt geen andere opties zijn schuilen we binnen bij de airco. Thuis of op kantoor en desnoods in de supermarkt of de bibliotheek.
Waaier van been
Airco’s en ventilatoren zijn er nog niet zo lang. Tot voor kort moesten we ons behelpen met eenvoudiger middelen. Zoals bijvoorbeeld deze handwaaier van dierenbotten. Daarvan vonden we een groot deel van de benen terug in 1994. Het was bij de opgraving aan de Laat 217-219. Een terrein dat vroeger bij de achtererven hoorde van de huizen aan de Oudegracht.
Waaiers kwamen waarschijnlijk met zeelieden mee naar Zuid-Europa. Daar werden al gauw een luxeartikel voor de hogere kringen. Vanaf de late zeventiende eeuw komt de waaier ook naar onze streken.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Onze waaier bestaat uit dun gezaagde en gesneden stokjes van dierenbot of schildpadschild. De stukken bot ondersteunden het papieren of stoffen gedeelte van de waaier. Dat deel is alleen volledig vergaan.
In het begin was de waaier er vooral voor verkoeling. Maar al snel werd het ook een instrument voor het zenden van signalen. Je kon er een hele lijst subtiele, maar duidelijke signalen mee afgeven. En dan vooral in de privésfeer. Bijvoorbeeld als je toenadering zocht. Of als je juist wilde zeggen dat de ander moest ophoepelen. Dus mocht je bij deze temperaturen zelf een waaier gebruiken… Pas dan op dat je niet per ongeluk onbedoelde signalen uitzendt.
Foto 3 t/m 5 zijn van Zomerse oude prenten uit de collectie van Regionaal Archief Alkmaar.
Vondst op vrijdag wordt samengesteld door Guus van den Berg, archeoloog team Erfgoed, gemeente Alkmaar.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’
De kleine dingen uit een beerput
