Tanden, kiezen en suiker

Vondst op vrijdag

26 januari 2024

Deze week eens iets heel anders. Een voor veel mensen niet echt gezellig onderwerp. Uit veel beerputten die we tegenkomen in de Alkmaarse bodem komen namelijk tanden en kiezen tevoorschijn. En in de meeste gevallen is dan goed is te zien waarom ze zijn getrokken. Weggerotte delen, aangetaste wortels, tandsteen, gaten of ze zijn gewoonweg compleet versleten…

Tijdens de opgravingen op de Paardenmarkt in 2010, vonden we de resten van onder meer de vijftiende- en zestiende-eeuwse begraafplaats van het Minderbroederklooster. Toen viel het mij op dat veel van de opgegraven skeletten nog een mooie rij witte en gave tanden hadden. Bij de opgravingen in de Grote kerk in de jaren 1994 en 1995 was het een heel ander verhaal. De skeletten die hier lagen, kwamen voornamelijk uit de zeventiende tot en met de negentiende eeuw. En daarbij troffen we een heleboel zogenoemde ‘mummelbekkies’ aan. Dus kaken waarin geen tand meer te vinden was. Of gebitten waar een tegenwoordige tandarts zijn handen vol aan zou hebben!

(Tekst gaat verder onder de foto)

Wat maakt nu dat er zo’n groot verschil is tussen de gebitten uit de zestiende eeuw en die van de latere eeuwen? Nou, het grootste verschil is suiker. Dat vond pas aan het eind van de vijftiende eeuw zijn weg naar Europa. En vooral de eerst tijd is het alleen gebruikt als luxeproduct bij de gegoede burgerij. Na de oprichting van organisaties als de Oost- en West-Indische compagnie, nam het gebruik van producten als suiker een vlucht. Met als gevolg dus dat het gebit van de mens in rap tempo verslechterde. Met de komst van suiker en alles wat van suiker was gemaakt om het eten lekkerder te maken, was het helaas onherroepelijk dat je vaker een bezoekje moest gaan brengen aan de chirurgijn!

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’