Tegel met balans

Vondst op vrijdag

22 september 2023

Vandaag weer een tegel die we in 2008 vonden in de kelder onder het Huis met de kogel aan de Appelsteeg. Net als de tegel van vorige week komt deze tegel uit ca 1650. Ook hier weer een afbeelding binnen een zogenoemde accolade omlijsting, met meanderende rand.

De afbeelding is deze keer een man met een weegschaal in zijn hand. Op de grond een ton met waarschijnlijk handelswaar.

De weegschaal heeft in de loop van de geschiedenis verschillende vormen gehad. De bekendste is de balans. Het woord is afgeleid van het Latijnse bilanx dat betekent: hebbende twee (bi) schalen (lanx). De balans heeft een hefboom met twee gelijke armen, ook wel evenaar genaamd, die om een horizontale as draait. Aan elk van de uiteinden hangt een schaal. Eén voor de te wegen goederen en de ander voor de gewichten. Als de evenaar in balans is, dus horizontaal hangt, zijn de goederen en hun tegenwicht in evenwicht. En dan wegen de goederen dus dat wat je aan gewicht op de andere schaal hebt gelegd.

(Tekst gaat verder onder de foto)

Het mooiste en meteen grootste voorbeeld in Alkmaar is natuurlijk de balans in het waaggebouw die je tijdens de kaasmarkt kunt bewonderen.

Vandaag de dag wegen we digitaal. Leg het op de schaal en aflezen maar! Terwijl de winkelier en de handelaar vroeger nog best een tijdje bezig waren om hun bulkgoederen als koffie, thee, groenten en zaden te wegen. Dat ging dus allemaal met zo’n balans en losse gewichten. Maar in die tijd was de werkdruk misschien wat beter in balans met het privéleven dan nu…

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’