Van wijnvat tot waterput
Vondst op vrijdag
8 november 2024
Tijdens opgravingen vinden we regelmatig waterputten. Die hebben vaak een ronde bakstenen bovenbouw met daaronder een houten ton. Soms zit er één ton onder de stenen bovenkant en soms zijn het meer tonnen, op elkaar gestapeld. Deze houten tonnen werden gebruikt als schacht voor een waterput. Vanwege de diepte waarop we ze vinden, zijn ze vaak nog in een hele goede staat, dankzij de vochtige grond.
Die tonnen waren trouwens in eerste instantie nooit gemaakt voor dit doel. Ze hadden altijd een eerder leven als opslagton. Voor bijvoorbeeld wijn, bier, haring of olie. Nadat zo’n ton in onbruik raakte, kon hij worden hergebruikt in een waterput.
Aan de grootte van de ton maar ook aan de merktekens die er vaak op staan, kunnen we meestal wel afleiden waar de ton eerst voor gebruikt werd.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Merktekens werden vaak aangebracht om aan te geven wie de eigenaar was of voor het ijken van de inhoud. En je had ook telmerken en constructiemerken. Tegenwoordig wordt er veel studie gedaan naar dit soort merken, zodat we kunnen zien welke weg een ton bewandelde voordat hij in de grond eindigde.
Bij de opgraving achter het Noordwest ziekenhuis vonden we verschillende tonnen, allemaal in een redelijk tot zeer goede staat. Overigens valt een ton die nog in zijn geheel in de grond zit, tijdens bergen vaak uit elkaar. Dat komt doordat de hoepels die de ton in model hielden vaak vergaan zijn, en openknappen tijdens het bergen. De ton valt dan in duigen uit elkaar. Zoals in het liedje ‘Jan Huigen in de Ton met een hoepeltje erom’
Bij het ziekenhuis zijn de duigen direct na het bergen ter plekke gewassen. Dit om te zien of er merktekens waren en bij zeker twee van de tonnen was dat het geval. Aan de hand van deze tekens en de grootte van de ton zijn we nu aan het kijken wat de oorspronkelijke functie van de ton is geweest en welke route deze heeft afgelegd! Wordt vervolgd!
Op onze website vind je inmiddels een pagina met berichten over de opgraving bij het ziekenhuis!
Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’
