De verschillende gedaantes van het stadswapen
Detail op dinsdag
11 februari 2025
Het stadswapen van Alkmaar kom je op allerlei plekken in de gemeente tegen. Op drukwerk, op de gemeentevlag, op oude gebouwen… Bijvoorbeeld op de stadhuistrap aan de Langstraat waar twee stoere leeuwen ieder een wapen vasthouden. Ze hebben allebei het min of meer bekende model: een witte burcht op een rode achtergrond.
Maar als je het Stadhuis binnenloopt, hangt aan de wand een oud schilderij met een wapen van eigenlijk een heel vreemd model. Klopt dat wel?
In de heraldiek of wapenkunde, is het zo dat er eigenlijk niet één vastgestelde afbeelding van het stadswapen is. Elke afbeelding die voldoet aan de schriftelijke beschrijving, kan het wapen weergeven.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Die beschrijving luidt per Koninklijk Besluit van 28 december 1956 als volgt: “In keel (rood) een ronde, gekanteelde en geopende burcht van zilver (wit), voorzien van een valdeur van hetzelfde en verlicht van sabel (zwart). Het schild gedekt door een lauwerkrans van sinopel (groen) en gehouden door twee leeuwen van keel (rood). De wapenspreuk Alcmaria Victrix in Latijnse letters van keel op een wit lint”.
Als we dan nog eens naar het vreemde spichtige geschilderde stadswapen kijken, zien we dat dat aan alle gestelde voorwaarden voldoet. De dingen die het eigenlijke schild omlijsten zoals de lauwerkrans en de wapenspreuk zijn weggelaten. Dat gebeurt wel vaker, afhankelijk van het doel van de afbeelding. De schilder heeft hier dus een goed begrepen experiment uitgevoerd. Zelfs de raamopeningen in de burcht zijn zwart gemaakt, wat heel vaak vergeten wordt.
Dit schilderij werd in 1880 gemaakt door de jong gestorven Alkmaarse kunstschilder J.J. Mittertreiner (1851-1890), die mogelijk ook de lijst met het ongebruikelijk maar heraldisch correct weergegeven wapen zelf beschilderde.
Dit detail is uitgelicht door Anne Pauptit, monumentenadviseur team Erfgoed, gemeente Alkmaar
