Een geklonken rookgasafvoer

Detail op dinsdag

2 december 2025

Aan de Cort van der Lindenkade in Alkmaar staat het Dieselgemaal. Elk jaar open op Open Monumentendag en echt een aanrader! Regelmatig laten de vrijwilligers hier hun machines draaien en puffen. Ook afgelopen Open Monumentendag ging de vlag weer uit. En kon je als bezoeker de oliedamp opsnuiven en uitleg krijgen over de techniek.

Het gemaal is in 1913 vernieuwd. En het is bijzonder dat het nog volledig maalvaardig is. Inclusief de originele dieselmotor. Die werd in licentie gebouwd door Werkspoor NV in Amsterdam, naar een ontwerp van Rudolf Diesel.

Aan de zuidwestgevel zit een zwart geteerde uitlaat, met een geklonken vat. Dat vat is bedoeld als demper. Voor de rookgassen die met elke omwenteling van de dieselmotor worden uitgestoten.

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

Het gemaaltje is gebouwd voor het droog houden van de Achtermeerpolder. Maar daar wordt het niet meer voor gebruikt. Daarvoor is in 1993 een modern elektrisch gemaal gebouwd, direct na het oude. Het dieselgemaal is nu een monument. Maar in 1913 was het ook een nieuwe uitvinding die een oudere techniek verving. Tot die tijd werd de polder bijna vierhonderd jaar droog gehouden met windmolens.

De kleine Achtermeerpolder springt niet erg in het oog. Maar het gebied is drooggelegd in 1532. Daarmee is het niet alleen de oudste droogmakerij in Nederland maar misschien zelfs wel ter wereld. Over dat laatste vertelt historisch geograaf André Bouwens in een uitgebreid interview in de wintereditie (nr 74) van Erfgoed Magazine Alkmaar.

Dit detail is uitgelicht door Anne Pauptit, monumentenadviseur team Erfgoed, gemeente Alkmaar

(Klik op de foto voor het onderschrift)

Dieselgemaal Overdie-Achtermeer

Dit gemaal wordt aangedreven door een dieselmotor en is daarom van grote betekenis in de geschiedenis van de technische ontwikkeling in Nederland.

Een flinke schoorsteen

Het personeel van de Bank van Wisselink in Alkmaar mocht er kennelijk warmpjes bij zitten. Tenminste dat doet de forse schoorsteen aan de Achterstraat vermoeden.

Een serieuze schoorsteen

In 1973 werd een rijksmonument op de hoek van de Oudegracht en de Hofstraat tot de grond toe afgebroken en weer opgebouwd. Er werd geen half werk geleverd en er is veel aandacht besteed aan een historisch correcte uitvoering van alle details.