Lepe kruiskozijnen

Detail op dinsdag

9 april 2024

Een van de oudste nog bestaande winkelpuien in Alkmaar staat aan de schilderachtige Kooltuin op nummer 29. Tegenwoordig in gebruik als woonhuis. De kruiskozijnen zijn waarschijnlijk nog origineel. De houten roedenramen zijn jonger, stilistisch gezien, uit de achttiende eeuw.

Oorspronkelijk zullen de bovenvakken van de kruiskozijnen gevuld zijn geweest met glas-in-lood. De ondervakken zullen alleen horizontaal gedeelde buitenluiken hebben gehad. Als de winkel open was, kon de verkoopwaar op de neergeklapte luiken worden uitgestald. Zo was er direct contact tussen voorbijganger en winkelier als de luiken open waren. Er zat namelijk geen glas in de kozijnopeningen. De muurankers die in de vorm van cijfers gesmeed zijn, geven het jaartal 1593 weer. Dat is als bouwjaar geloofwaardig.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

De kruiskozijnen van dit pand zijn niet alleen heel oud, maar ook op een andere manier bijzonder. Alle dagkanten en sponningen zijn schuin in plaats van haaks. Zo hebben de kozijnstijlen in doorsnede de vorm van een parallellogram. En dat is een bijzonder ingewikkelde manier om een kozijn te maken. Er zijn in Nederland weinig andere plekken waar zulke ‘lepe’ ramen voorkomen. Er wordt daar meestal als verklaring voor de kozijnstijlen gegeven dat hierdoor het daglicht gunstiger invalt. In het algemeen of op een specifiek moment van de dag. Maar het kan natuurlijk ook opschepperij van de timmerman geweest zijn. “Kijk mij eens een ingewikkeld raam kunnen maken!”

Dit detail is uitgelicht door Anne Pauptit, monumentenadviseur team Erfgoed, gemeente Alkmaar