Symmetrie boven alles
Detail op dinsdag
9 september 2025
Het detail van vandaag gaat over het Moriaanshoofd. Het pand naast het stadhuis dat al jaren deel uitmaakt van het stadhuis.
In 1718 bestelde het rijke patriciërsechtpaar Sijmon Schagen en Cornelia Kraft een nieuw huis op één van de beste locaties in Alkmaar, de Langestraat. Zowel de rijk afgewerkte interieurs, als de fijn gedetailleerde voorgevel, waren volgens de nieuwste mode. Ze lieten zien dat de opdrachtgevers een ontwikkelde fijne smaak hadden.
Bij de bouw werd gebruik gemaakt van de bouwmuren van twee oudere huizen op deze plek. Het hergebruik valt bijna niet op, maar de monumentale gang ligt niet helemaal in het midden van het huis.
Voor de lay-out van de woning, met ontvangstkamers en woonkamers op de begane grond, was dat geen bezwaar. Maar voor de voorgevel zou een dergelijke asymmetrie gelden als een uitermate storend gebrek. Vóór alles was het belangrijk dat de voorgevel symmetrisch zou worden. Met de voordeur precies in het midden. De voordeur en de gang erachter, liggen dus niet in dezelfde lijn. Maar de aansluiting van de voordeur op die gang is bijzonder vernuftig bedacht en uitgevoerd. Weinig gasten zullen ooit gemerkt hebben dat zij bij binnenkomst enigszins gefopt worden.
Ook nu nog moet je er als bezoek er echt op gewezen worden, anders ontgaat het je.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
In het zeer fijne houtsnijwerk zitten
de initialen van de Simon Schagen en Cornelia Kraft verborgen.
duidelijk hoe ingenieus de bouwmeester de symmetrie van de gevel heeft laten aansluiten op de asymmetrisch gelegen gang.
duidelijk hoe ingenieus de bouwmeester de symmetrie van de gevel heeft laten aansluiten op de asymmetrisch gelegen gang.
prachtige marmeren vloer. Het stucwerk
van de gang stamt vermoedelijk uit de
vroeg 20ste eeuw.
Van de dubbele voordeur kan namelijk alleen de rechterhelft opendraaien. Zodra de voordeur achter je sluit, is er niets meer te zien van de asymmetrie. Want alle aandacht wordt getrokken door het fijn gedetailleerde stucwerk, de gangvloer van grote glanzende marmeren platen, en het zicht op de tuin door de glasdeuren aan het eind van de gang.
Aan de binnenkant van de schijnbaar dubbele voordeur is een spiegel geplaatst, precies in de as van de gang. En die versterkt de indruk van symmetrie. Alleen als je van buiten naar binnen stapt, of andersom, is er misschien een kort moment van vervreemding. Maar de ontvangende partij kon er zelf voor kiezen om de aandacht van de gasten snel af te leiden. Een soort omgekeerde babbeltruc aan de deur dus. Al kon je er natuurlijk ook voor kiezen de bezoekers deelgenoot maken van dit kleine geheim.
Dit detail is uitgelicht door Anne Pauptit, monumentenadviseur team Erfgoed, gemeente Alkmaar
Moriaanshoofd
Stadhuis
