Gevelsteen op rijksmonument Luttik Oudorp 67

Detail op dinsdag

Het detail van deze dinsdag is een gevelsteen op het pand Luttik Oudorp 67, een rijksmonument uit 1620. De geblindeerde ezel die hier is afgebeeld, is bezig met het aandrijven van een rosmolen van een grutterij. Daar had je er in de zeventiende eeuw veel van op het Luttik Oudorp, dat in die tijd dan ook Graanmarkt heette. Met aan de overkant de Appelmarkt waar je groente en fruit kon kopen.

De graanmarkt bloeide enorm op in de eerste helft van de zeventiende eeuw. Tot ongeveer 1670. Toen kwam de klad erin. Er kwam meer concurrentie vanuit de regio, maar het was vooral de uitvinding van de zogeheten wanmolen die roet in het eten gooide. Een wan is een grote ovalen mand die werd gebruikt om het kaf van het koren te scheiden. Door het graan te schudden, verwaaide het kaf in de wind en vielen de korrels terug in de mand. De wanmolen was een soort ventilatiesysteem waarbij de benodigde lucht werd verkregen door een schoepenrad. Er staat er nog één in het openluchtmuseum in Arnhem waar een volledige grutterij te zien is, zoals die er vroeger uitzag. De grutters van toen hebben nog geprobeerd de wanmolen te verbieden, maar dergelijke ontwikkelingen zijn nu eenmaal lastig tegen te houden. Toch heeft de grutterij aan in dit pand aan het Luttik Oudorp 67 het nog tot in de negentiende eeuw weten vol te houden.

Foto’s: Ritske Velstra
Informatie: Peter Bitter, stadsarcheoloog