Molen van Piet voorzien van nieuw voegwerk

De Molen van Piet, zoals iedere Alkmaarder de molen op het Bolwerk kent, heet eigenlijk Molen de Groot. Dat de in 1769 ooit de bijnaam Molen van Piet kreeg, is te danken aan de naam van de familie Piet die (inmiddels al vier generaties lang) de molen laat draaien. De huidige molenaar, Cees Piet, is de achter-achterkleinzoon van Cornelis Piet, die de molen kocht in 1884. Inmiddels is de molen al een aantal jaren in bezit van de gemeente die de afgelopen maanden weer het nodige onderhoud heeft laten doen. Deze keer ging het vooral om het herstel van het voegwerk.

Dat er iets moest gebeuren aan het voegwerk van de molen van Piet, was al een tijdje duidelijk: “Het kwam bij reguliere onderhoudswerkzaamheden elke keer naar voren als extra aandachtspuntje,” vertelt architect Peter de Vries, die de restauratie van monumentale gemeentepanden begeleidt: “De afgelopen jaren bleek bij elke schilderbeurt dat er toch ook wel wat moest gebeuren aan het voegwerk. Als ze dan toch bezig waren met de hoogwerker, werd het hoognodige ook wel gedaan, maar deze keer wilde de gemeente het in één keer grondig aanpakken en heb ik op verzoek van Peter Smidt van de afdeling Vastgoed een rapport geschreven voor voegwerkherstel.”

Voegmortel

Net als bij de Waagtoren is ook hier bij restauratiewerk in het verleden een klassieke fout gemaakt bij het kiezen van de juiste voegmortel. Peter: “Er is voegmortel gebruikt op basis van cement, maar dat beweegt dus niet mee en het is ook niet afgestemd op de oude metselmortel die zich nog tussen de gevelsteen bevindt. Die is namelijk op basis van kalk. Uiteindelijk gaat het materiaal dan verzanden en in dit geval is er ook schade aan de gevelsteen ontstaan.
Kijk, een molen is een heel zwaar mechanisch belast object. Het draaien van de wieken ziet er voor het oog misschien heel mooi uit, maar het is in feite een heel onregelmatige beweging. Het waait de ene keer harder dan de andere keer en de bovenkant, de kap van de molen dus, staat dan eigenlijk gewoon te dansen op de muurconstructie.

Verder heb je vanwege de vorm van het gebouw ook te maken met relatief veel regenbelasting. Juist doordat de molen taps afloopt, komt er veel regenwater op de gevel. En doordat ze bij een vorige restauratie een hydrofobeermiddel hadden aangebracht, ofwel een waterafstotende laag, werd als het ware een waterkerend werk gecreëerd. Die laag dringt namelijk maar een paar millimeter in de steen. Dus op het moment dat er een stukje voeg wegspoelt, kan daar wel regenwater achter komen, maar kan het niet meer weg vanwege die waterafstotende laag. En dan kunnen er stukken steen afknappen, wat dus ook op veel plekken is gebeurd.”

Bekijk ook de film

Brede voegen

Een andere ontdekking was dat de voegen bij de vorige herstelwerkzaamheden in verhouding erg breed zijn uitgevallen. Peter: “Er zijn eigenlijk te grote delen van de stenen weggeslepen. En de enige reden die ik daarvoor kan bedenken, is dat de oude voegen recht naar binnen werden uitgeslepen met veel te groot materieel. Alsof de stenen zuiver waterpas waren, terwijl ze destijds in feite afwaterend naar buiten zijn verwerkt.”

Inmiddels is duidelijk dat het om zeer specialistisch werk gaat dat, net als op de Waagtoren, wordt uitgevoerd door de mannen van Reno-Dijk Geveltechniek uit het Friese Scharnegoutum.
Zij repareren de stenen waaraan een stuk ontbreekt en vervangen de stenen die niet meer te redden zijn door nieuwe (gebruikte) stenen. Vervolgens wordt alles op kleur gebracht, zodat de nieuwe stenen niet teveel afsteken bij de rest van de stenen die in de loop der jaren donkerder zijn geworden door een ‘natuurlijke vervuiling’. Pas daarna wordt het nieuwe voegwerk aangebracht. Net als bij de Waagtoren, wordt hiervoor een speciale mortel gebruikt op basis van schelpkalk. Die is vettig en beter vochtregulerend en dus flexibeler dan mortel op basis van cement.
Intussen is het toeristenseizoen weer voorzichtig begonnen. De gevelspecialisten zetten de komende weken de laatste puntjes op de i en naar verwachting worden de steigers in de eerste helft van april verwijderd.