Meer oranjegezinde pijpen

Vondst op vrijdag

17 juni 2022

Twee weken geleden hadden we het hier over een pijp van rond 1700, met daarop Koning-stadhouder Willem III en zijn vrouw Mary. Vermoedelijk destijds gebruikt door een Oranjehuisaanhanger. Een adoratie die we bij vrijwel alle Oranjetelgen terug zien komen en dat tot in onze tijd aan toe. Ook de pijpen van vandaag hebben een decoratie met een koninklijk tintje.

Ze zijn gevonden bij een groot archeologisch onderzoek eind 1992 en begin 1993, na een grote brand in de Langestraat 113 en 115/117. Hierbij zijn verschillende beerputten onderzocht en uit de put bij nummer 115/117 kwamen onze eerste twee pijpen. (Tekst gaat verder onder de foto)

Willem IV

Op de eerste pijp zien we in staande ovalen de portretten van prins Willem IV en zijn vrouw de prinses van Hannover, die elkaar aankijken. Geplaatst tussen voluten (versiering in krulvorm) staan de teksten Vivat de Prins en Princes van Oranje. En ook hun wapenschilden zijn afgebeeld. Opvallend is de haarscherpe detaillering van de afbeeldingen. De pijp is rond 1750 gemaakt door de Goudse pijpmaker Frans Verzijl. (Tekst gaat verder onder de foto)

Vivat Willem

Uit dezelfde put kwam ook een pijp tevoorschijn met de letters VW centraal in een bladerkrans. De letters staan voor Vivat Willem wat ook weer slaat op prins Willem IV. Deze pijp is gemaakt door Andries brem uit Gouda die actief was in het vak vanaf 1739 en bekendstaat als oranjeaanhanger. (Tekst gaat verder onder de foto)

Schertspijp

Hetzelfde onderwerp vinden we terug op een derde pijp, die gevonden werd in de put van de buurman op nummer 119. Aan weerszijden van de pijp de Prins en Prinses van Oranje in een medaillon plus de letters VP, die voor Vivat de Prins zullen staan. Echter, aan de zichtzijde voor de roker is op deze pijp een wel heel karikaturale portretkop afgebeeld. De betekenis ervan is nog niet achterhaald maar het zou misschien een schertspijp kunnen zijn gericht op het Oranjehuis. In de latere achttiende eeuw begon het in de Nederlanden vrij onrustig te worden tussen aanhangers en tegenstanders van het huis van Oranje. De bewoners van Langestraat 115/117 waren gezien de gevonden twee pijpen duidelijk Oranjegezind. Ik kan mij zo voorstellen dat bij een ‘gezellig’ samen zijn van beide buurmannen, de bewoner van Langestraat 119 juist deze pijp rookte. Met voor de buitenwacht een schijnbaar oranje gezind decortje. Wellicht gaf hij zijn buurman op politiek niveau in alles gelijk, terwijl hij ondertussen zelf door de karikaturale kop aan zijn kant, er steeds weer even aan herinnerd werd hoe hij er echt over dacht.

Vondst op vrijdag is een wekelijke rubriek op onze sociale media en wordt aangeleverd door Rob Roedema. Lees ook het interview met hem: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’