Terug naar het overzicht

Houd er altijd rekening mee dat het hele monument beschermd is

Tip van de monumentenadviseur

In deze rubriek geven onze monumentenadviseurs tips voor eigenaren van monumenten over het onderhoud van hun pand.

Vaak wordt gedacht dat het bij een monument alleen om bescherming van de voorgevel gaat en dat de binnenkant en de achtergevel niet bij het monument horen. Of dat bepaalde onderdelen gerust kunnen worden gesloopt omdat ze bijvoorbeeld niet genoemd worden in de zogeheten redengevende omschrijving die hoort bij de monumentenstatus. Je raadt het al: die veronderstelling klopt niet. In principe is altijd het hele monument beschermd. Al kan dit in specifieke gevallen soms anders zijn.

Volgens de Erfgoedwet, samen met jurisprudentie, is in geval van een monumentenstatus het hele monument beschermd. Bouwkundig en functioneel vormt een monument een onlosmakelijk geheel. Zowel binnen als buiten en zowel onder als boven is een monument beschermd en datzelfde geldt voor onderdelen die op het perceel staan, zoals een schuur of een bepaalde erfindeling.

Erfgoedwet

Alle monumenten vallen onder de bescherming van de Erfgoedwet (vroeger de Monumentenwet en binnenkort de Omgevingswet). In de wet is vastgelegd hoe er met ons erfgoed wordt omgegaan, welke verantwoordelijkheden daarbij komen kijken en hoe daarop toezicht wordt gehouden. De wet zorgt er voor dat het cultureel erfgoed wordt beschermd, waaronder museale objecten, musea, monumenten en archeologie.

Omschrijving van het monument

Bij de aanwijzing van een object als monument wordt vooraf een zogeheten redengevende omschrijving opgesteld. Uit die beschrijving blijkt hoe het monument eruit ziet en waarom het monumentale waarden heeft. Zo’n omschrijving kan kort en bondig zijn of juist heel uitgebreid. Een redengevende omschrijving focust zich doorgaans slechts op enkele onderdelen van het object en levert een basis waarmee de bescherming van een monument wordt omschreven. Zoals gezegd, echter, is in principe altijd het hele monument en alles wat op het erf staat, beschermd. (Tekst gaat verder onder de foto’s)

Mag ik dan niks aan een monument wijzigen?

Er kan veel in een monument maar niet alles mag. Voor het aanbrengen van wijzigingen aan een monument is per definitie een vergunning nodig. Maar niet alle onderdelen hebben monumentale waarde. Stel dat je iets wilt wijzigen of afwerken aan een niet oorspronkelijke keuken of badkamer. Net als regulier onderhoud mag je dat zonder vergunning doen. Komen er bij de verbouwingsplannen monumentale waarden in het geding? Dan moet er een vergunning aangevraagd worden.

Hoe kom ik erachter of iets monumentale waarde heeft?

Monumentale waarden in een monument mogen niet worden verstoord. Als je wilt weten wat de oorspronkelijke elementen zijn en of ze ook van monumentale waarde zijn, kan vooronderzoek al veel opleveren. Kijk bijvoorbeeld naar (oorspronkelijke) bouwtekeningen, duik in het archief en bekijk oude foto’s. Helaas echter is niet alles even goed en zorgvuldig gedocumenteerd in het verleden. Om de monumentale waarden goed te kunnen beoordelen, kun je daarom niet zonder de inspectie van het monument door een expert. Ook een bouwhistorisch onderzoek kan hierbij helpen. De monumentenadviseurs van de gemeente kunnen hierbij helpen.

Vraag altijd deskundig advies

Alle monumenten zijn anders en elk monument vraagt een zorgvuldige aanpak. Ga er daarom in beginsel altijd vanuit dat het gehele monument beschermd is. Twijfelt u over de monumentale waarde van een bepaald onderdeel, of  wilt u weten wat wel en niet gewijzigd mag worden? Neem dan contact op met de gemeentelijke monumentenadviseurs of schakel een deskundig bureau in op dit gebied.

Vragen over kwesties rondom een monument? Stuur een e-mail naar erfgoed@alkmaar.nl

Christiaan Griffioen (monumentenadviseur)