Iemand met zijden handschoenen aanpakken…
Bijzondere bodemvondsten
December 2021
De handschoen opnemen. Dat is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Met de handschoen trouwen. Iemand met zijden handschoenen aanpakken, enzovoort.
De handschoen is in het verleden een inspiratiebron geweest van vele uitdrukkingen. En deze keer speelt dit tot de verbeelding sprekende accessoire een hoofdrol als Bijzondere bodemvondst. Deze zijden handschoen uit de tweede helft van de achttiende eeuw, is één van de kleinere textielstukken die, naast een grote hoeveelheid aan kledingstukken, te vinden zijn in ons textieldepot.
De zijden handschoen is gevonden in 1994 in een beerput die werd aangetroffen achter Luttik-Oudorp 20, maar die ooit behoorde bij Luttik-Oudorp 18. De voorwerpen die gevonden zijn in deze beerput waren duidelijk afkomstig van een zeer rijk huishouden. Behalve onder meer luxe serviesgoed en glaswerk kwam bijvoorbeeld ook de gouden voorhoofdsnaald uit deze put, die we beschreven in de voorjaarseditie van Erfgoed Magazine Alkmaar.
Zijden handschoen
Onze zijden handschoen blijkt een gebreid exemplaar te zijn en is met een rechte steek gebreid. De lengte is 40 cm, en op de rug van de hand is de handschoen 8 cm breed. De lengte voor de middelvinger is 10 cm de duim is 11 cm lang.
Als we kijken naar de lengte, komt de handschoen tot aan de elleboog. De vingers zijn relatief lang en aangezien een handrug van 8 cm vrij smal is, is het niet onwaarschijnlijk dat de handschoen van een vrouw is geweest.
De handschoen beige van kleur. Oorspronkelijk moet hij een andere kleur gehad hebben, maar die is in de loop der jaren door de bodemwerking veranderd. De handschoen, die uit de tweede helft (of het einde van) de achttiende eeuw komt, is hier en daar beschadigd door het gebruik, wat uiteraard niet verwonderlijk is.
Het is een luxueuze handschoen met tussen de vingers zogeheten vorkjes of fourchettes. Dat zijn losse smalle stukjes textiel, die zijn ingezet om meer bewegingsvrijheid te krijgen. De duim van de handschoen is apart aangebreid. Verder is de handschoen voorzien van enige versiering: op de rug van de handschoen prijken drie zeshoekige sterren. (Tekst gaat verder na de foto’s)
Handschoenen: symboliek en geschenk
Handschoenen hadden in vroeger tijden meer functies dan vandaag de dag. In eerste instantie waren ze om de handen te beschermen tegen verwondingen en tegen kou.
Met vooral de luxueuzere exemplaren, kon je laten zien dat je niet met je handen werkte. En met je handschoenen uit, gaf je jezelf bloot. Bijvoorbeeld om je hand te laten kussen of iemand de hand te schudden. Portretten waarop iemand de handschoenen uit heeft, kunnen bedoeld zijn om een geheime boodschap over te brengen. Afhankelijk van de manier van afbeelden kon het een symbool zijn voor een verbintenis of kon het betekenen dat je open stond voor een innige relatie. In de middeleeuwen kon je een huwelijksaanzoek doen door een gezant met handschoen en ring naar de uitverkorene te sturen. De handschoen kon geweigerd en teruggestuurd worden, maar zeker ook aanvaard worden.
In dat geval was je (in afwezigheid van de partner) met de handschoen getrouwd!
Karin Beemster, beheerder archeologiedepot
Literatuur:
Willemsen, A., 2015 Honderden… Van hand tot hand, Handschoenen en wanten in de Nederlanden voor 1700, Zwolle
