Verstopt

Vondst op vrijdag

5 december 2025

Obstipatie, ofwel verstopping. Een probleem dat veel mensen bekend zal voorkomen. Een eeuwenoud huismiddel om ervan af te komen is het eten van pruimen. In onze collectie vond ik deze zogeheten apothekerspot. Hij komt uit de tweede helft van de zeventiende eeuw en is gemaakt van faience. Ook wel ‘Delfts blauw’ of ‘Delfts aardewerk’ genoemd. Op de pot staat het opschrift ‘E ° DIAPRUNU ° ISIMR’. Dit deed bij mij een belletje rinkelen. Hiermee wordt een medicijn op basis van pruimen aangeduid! Daar moet meer over te vinden zijn, dacht ik.

Nou zijn apothekerspotten op zich gauw gevonden. Maar exacte parallellen vinden is een ander verhaal. Uiteindelijk vond ik toch een apothekerspot met een enigszins vergelijkbare tekst in de collectie van het Rijksmuseum in Amsterdam. ‘Diaprumis’ staat er op die pot, wat vertaald wordt als ‘laxerende likkepot van pruimen’.

Bijzonder aan onze pot is daarnaast het gezichtje onder de tekst. Bij vrijwel alle andere apothekerspotten die naar voren komen uit mijn zoektocht, staat er een gevleugeld engeltje onder de tekst. Maar wat je hier ziet, lijkt meer een drol met een blij gezichtje. Vergelijkbaar met een bekende moderne emoticon.

Het is net alsof de apotheker een pakkend beeldmerk wilde. Waarmee ook een assistent zonder kennis van het Latijn direct het juiste medicijn kon vinden. Ik ben dan ook benieuwd of er toch nog meer apothekerspotten zijn met dergelijke tot de verbeelding sprekende figuurtjes!

(Klik op de foto voor het onderschrift. Tekst gaat verder onder de foto’s)

Overigens heb ik geen recept van de ‘likkepot’ kunnen vinden. Maar niet getreurd, pruimen zijn sowieso goed voor een goede werking van de darmen. Of het nu in de vorm van een likkepot is, of gewoon gedroogd of vers. Maar opgelet! Zoals bij de meeste voedingsmiddelen met geneeskrachtige (bij)werking geldt ook hier: overdaad schaadt…

Vondst op vrijdag wordt samengesteld door Guus van den Berg, archeoloog team Erfgoed, gemeente Alkmaar.

Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’

Apothekersbenodigdheden

Bij het onderzoek aan de Langestraat 103 werd een grote beerput ontdekt die was volgestort met gebruiksgoed, daterend uit de vijftiende tot en met de achttiende eeuw.

Gaper Luttik Oudorp

Gaper Luttik Oudorp Detail op dinsdag 4 februari 2020 De gaper op de foto is net opnieuw in de verf…