Conservator Paulette Kooijman liep al jaren met idee voor expo over kastelen

‘Omringd door kastelen’ vertelt verhaal van kastelenbouwers Floris en Willem

Paulette Kooijman heeft een passie voor oudheid: “Als kind dook ik al op elke hoop aarde die ik tegenkwam!” Als afgestudeerd archeoloog ging ze twintig jaar geleden werken bij Kasteel Radboud, het enige overgebleven kasteel van Floris V in West-Friesland, waar ze sinds drie jaar conservator is. Het plan om ooit een tentoonstelling te maken over de kastelen van Floris leefde al langer. Maar de uitkomsten van de onderzoeken, gaven een extra duwtje: “Die brachten heel veel nuance in het beeld dat er altijd was…”

“Ja, we lopen al jaren met het plan om een tentoonstelling te maken rondom Floris de kastelenbouwer. Volgens de klassieke overlevering dan, want juist de laatste vier jaar is in dat beeld heel veel nuance gekomen. Het waren dus Floris en Willem, de kastelenbouwers. En we hebben het ook niet meer puur over als kastelen als dwangburcht maar bijvoorbeeld ook als logistiek centrum. Ook dat beeld is dankzij onderzoek veranderd. Wij zien ons zelf, als enig overgebleven kasteel, wel een beetje als platform voor Floris. Dus vandaar dat Kasteel Radboud de aangewezen plek is voor een tentoonstelling als deze.

Dat er, naast Radboud, nog vier andere kastelen waren rondom West-Friesland, is voor veel mensen onbekend. Dat, samen met de uitkomsten van de recente onderzoeken, maakte dat wij heel graag wilden laten zien hoe dat nou vroeger zat met die kastelen.”

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Panorama’s

“En dan is natuurlijk de vraag: Hoe laat je dat zien? Het mooiste wat je zou kunnen laten zien is een volledige digitale reconstructie, in de vorm van een hologram. Maar dat is niet te betalen. Het moest dus iets anders worden en we wilden het graag verdelen over verschillende ruimtes. Zodat je wat meer dieptewerking en spanning krijgt. En zo kwamen we uit op de panoramatekeningen in een soort cirkelvorm. (Lees ook het interview met Marius Bruijn die de panoramatekeningen maakte).

De tentoonstelling vertelt het verhaal van de kastelen en waarom ze daar liggen. En daarnaast lichten we er per kasteel één functie uit. Zo laten we van de Nieuwburg in Oudorp vooral de militaire functie zien. Van de Nuwendoorn in Krabbendam belichten we vooral de bouw van het kasteel, de hele constructie. Van kasteel Radboud laten we het boerderijgedeelte zien. En van de Middelburg, ook in Oudorp, op korte afstand van de Nieuwburg, belichten we de logistieke functie en de distributie, naast het verhaal van de macht van de graaf in die tijd.”

Deel van Friesland

“Ook bij Wijdenes stond ooit een kasteel van Floris V. Maar daar weten we niets van, want daar is eigenlijk nog niets van teruggevonden. Daar hebben we dus geen panorama van. Maar we grijpen dit kasteel aan om de veronderstelling toe te lichten dat het hier waarschijnlijk om Friese versterkingen ging, omdat West-Friesland vroeger immers een deel van Friesland was. Floris werd hier echt als vijand gezien.”

Waar komt jouw passie voor dit onderwerp vandaan?

“Ik heb mijn leven lang al een passie voor oudheid. Als kind dook ik al in elke hoop aarde die ik tegenkwam. Als ze met de straat bezig waren, ging ik meteen graven. Aan de Grote Oost in Hoorn bijvoorbeeld, vond ik samen met mijn vriendinnetjes hele grote botten. Waarschijnlijk van koeien, want er had vroeger een slachterij gezeten, maar wij dachten natuurlijk dat het botten waren van een dinosaurus… Ook in onze eigen tuin vond ik scherven en pijpenkopjes. En later bleek dat het huis van mijn ouders op een oude stortplaats stond…

Ik ben afgestudeerd als klassiek archeoloog, ik ben altijd museumgids gebleven in Amsterdam in de Nieuwe Kerk en de Hermitage en ben ook eigenlijk al vrij snel voor Radboud gaan werken.

Inmiddels ben ik twintig jaar verbonden aan Radboud. Eerst als museummedewerker en sinds drie jaar als conservator. Ik werkte er net een paar jaar toen ik zwanger werd van onze eerste, dus de kinderen zijn er zo’n beetje opgegroeid. Dat vonden ze, vooral toen ze klein waren, heel leuk en spannend. Vervolgens was er zo’n periode van ‘moet ik alweer mee’ maar inmiddels beseffen ze toch ook dat het eigenlijk wel heel bijzonder is.”

Terwijl de makers nog de puntjes op de i zetten, is de tentoonstelling in Kasteel Radboud ‘Omringd door kastelen’ al te bezichtigen. Een moment voor de officiële opening wordt nog geprikt.

Lees ook het interview met Marius Bruijn, die de panoramatekeningen maakte.