De historie van Stationsweg 36
Van hotel-restaurant via woning en advocatenkantoor tot gezinswoning
Je ziet het er aan de buitenkant niet aan af, maar achter de fraaie gevel van Stationsweg 36 gaat een bijzondere geschiedenis schuil. Het pand werd in 1887 gebouwd en was onderdeel van hotel-restaurant Bellevue, dat zich verder naar rechts langs de Stationsweg uitstrekte. Aan de voorzijde was ooit een lange veranda die direct aan de Stationsweg grensde. Alkmaarders kennen het pand als kantoor van Diesfeldt Advocaten, die het begin 2022 verkochten aan de nieuwe eigenaars Pleun en Joshua.
In 1865 werd Alkmaar aangesloten op het spoorwegnet. Het nieuwe station werd ruim buiten de bebouwde kom aangelegd. Een plek waar nog voldoende ruimte was voor de nodige stationsgebouwen, voor laad- en loskades, rangeerterreinen en vloeiend verlopende spoorwegtracés. In de jaren die volgden werd de ruimte tussen het station en de stad van lieverlee gevuld met bebouwing. Dat werd de huidige Spoorbuurt. De belangrijkste weg naar het station, de huidige Stationsweg, sloot min of meer haaks aan op de Bergerweg, een doorgaande weg naar Alkmaar. De weg langs het spoor werd dan ook gezien als aantrekkelijke vestigingsplaats voor hotels en café-restaurants. Het was immers de plek waar de passerende reiziger nog even kon opsteken, voor of na de vermoeiende en lawaaiige treinreis.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Klaas Bakker Dzn
Ook Klaas Bakker Dzn (ofwel Dirkszoon), een plaatselijke ondernemende aannemer-architect zag hier kansen. Samen met zijn zwager investeerde in 1886 in de aankoop van een stuk ‘grasland’, met de bedoeling dat zelf te ontwikkelen.
Klaas Bakker was overigens een intrigerende figuur als je kijkt naar de Alkmaarse gebouwde geschiedenis. Hij was een productieve ontwerper en in het bouwarchief kom je onder veel tekeningen voor bouwaanvragen zijn handtekening tegen.
Zo is bijvoorbeeld het ontwerp voor het huis aan de Kennemerstraatweg 7 van zijn hand. Waarschijnlijk is zijn belangrijkste ontwerp een rij van vijf herenhuizen (officierswoningen) aan de Metiusgracht 6 t/m 10. Maar het bekendste is toch wel het ‘Kasteeltje’ aan de Zilverstraat 3.
Uitzonderlijk is dat Bakker een dagboek bijhield, dat bewaard is gebleven en waarvan een deel is gepubliceerd. Tussen de regels door lezend ontstaat het beeld van een actief en zelfbewust persoon die zich bezig was zich maatschappelijk omhoog te werken. Een ‘self-made man’, maar ook een man die zich bij tijd en wijle miskend voelde. Zo wordt zijn sollicitatie als tekenleraar aan de ambachtsschool door de stedelijke overheid, ook ná zijn bezwaarschrift, van de hand gewezen. De tegenslagen weerhielden Klaas Bakker er echter niet van om door te gaan met ontwerpen en bouwen, zowel voor zichzelf als voor anderen.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Hotel-restaurant Bellevue
Aan de Stationsweg 36 bouwde Klaas Bakker dus in 1887 een ambitieus hotel-restaurant dat niet alleen het huidige huis omvatte, maar zich rechts daarvan langs de Stationsweg uitstrekte. Van het gebouw zijn helaas geen bouwtekeningen bewaard en ook geen afbeeldingen. Uit de weinige informatie die er wel is, valt op te maken dat in het linkerdeel de keuken en de gelagkamer moeten zijn geweest. In het nu niet meer bestaande deel was een flinke zaal, met aan de achterzijde uitzicht op de bijbehorende tuin. Aan de voorzijde was een lange veranda die direct aan de Stationsweg grensde.
Op de verdieping waren hotelkamers, en waarschijnlijk ook de privévertrekken van de eigenaar-uitbater. Het café-restaurant werd in eerste instantie gedreven door Antje Jimmink, de vrouw van Klaas Bakker. En het gezin Bakker heeft er tot 1898 ook gewoond. We hebben geen berichten teruggevonden uit de tijd dat Antje het café-restaurant bestierde. En we weten dan ook niet of het een commercieel succes was. De weinige krantenberichten uit die tijd geven in elk geval een ietwat treurige indruk. In 1898 wordt de hele boel te koop gezet. En vervolgens wordt in 1907 de inventaris ‘door ziekte’ ter overname aangeboden. De aanbieder is dan al niet meer K. Bakker.
In 1909 wordt een bouwvergunning verleend voor de splitsing van het logement in drie percelen. Rechts naast het huis op het huidige nummer 36 tekende Bakker toen twee ‘herenhuizen’. Maar vermoedelijk liet de realisatie van dit bouwplan nog een paar jaar op zich wachten. Want uit krantenberichten uit 1911 maken we op dat het hotel er tot die tijd nog was…
(Tekst gaat verder onder de foto)
Brand
In de nacht van 19 juli 1911 slaat het noodlot toe. Vermoedelijk door een nachtlampje vat de houten betimmering vlam, en brandt de bovenverdieping uit. Brandweerkorps ‘Kracht en Vlugheid’ weet de brand te blussen, maar er is flinke waterschade. Alles bij elkaar aanleiding voor de eigenaar om de handdoek in de ring te gooien en de boel als woonhuizen te verkopen.
Het huis van Pleun en Joshua is het nog overgebleven gedeelte van het uitgebrande café-restaurant, dat wel werd beschadigd maar behouden kon worden. Op zolder zijn in de balken nog enkele sporen van de brand te zien. Bij het afpellen van het interieur werden aan de onderzijde van de zolderbalklaag enkele ingebrande balken zichtbaar en kwamen we gedeeltelijk vervangen vloerdelen tegen. De rest van wat ooit hotel-restaurant Bellevue was, werd gesloopt, verkaveld en bebouwd. En ook die huizen zijn inmiddels door latere verbouwing en vernieuwing onherkenbaar geworden.
De geschiedenis van het huis verklaart ook de ietwat merkwaardige plattegrond. De standaard indeling van een herenhuis was in die tijd is namelijk heel anders. Je had een brede beuk met daarin de voor- en achterkamer en een smalle beuk met entree, gang, trap en keuken. De entree van de Stationsweg 36 zit echter in de linkergevel. En als er al een doorgaande gang herkenbaar is, dan zit die helemaal tegen de rechter bouwmuur. Dat is uit oogpunt van indeling eigenlijk niet erg efficiënt.
Timewarp
Jammer genoeg hebben we geen foto’s meer gevonden van het huis van destijds, met de balkons. De oudste foto is van 1980, gemaakt door Joop Elsinga die destijds bij Monumentenzorg werkte en tevens fervent fotograaf is. Mark Alphenaar, onze collega van Regionaal Archief Alkmaar, maakte er een Timewarp van.
Anne Pauptit, monumentenadviseur
