Opgraving aan de Nijenburgh in Oudorp
Niet alleen aan het Verdronkenoord wordt gegraven, ook in Oudorp zijn onze archeologen druk bezig met archeologisch onderzoek. Er is een sleuf gegraven aan de Nijenburgh en hierin zijn de lagen heel goed zichtbaar. Er wordt onderzoek gedaan naar het verticale beeld, dus de stapeling van de verschillende grondlagen.
Archeologen Kees en Niels slaan zogenoemde pollenbakken in de aarde. Een pollenbak is een lange metalen bak waarin je een een deel van het profiel kunt meenemen, met behoud van de verschillende lagen. De bakken gaan mee voor bemonstering. En zoals het woord pollenbak al aangeeft, zullen onder meer pollen die hierin gevonden worden, meer informatie geven die bijdraagt aan het verhaal van deze plek.
(Tekst gaat verder onder de foto’s. Klik op de foto voor het bijschrift)
Achtergrondinformatie over de opgraving in Oudorp
Het opgravingsgebied bevindt zich op de kruising van de Nyenburgh en de Herenweg in Oudorp, gemeente Alkmaar. De locatie is gelegen aan de noordzijde van de historische kern van Oudorp en ligt op een hoger deel in het landschap, de strandwal.
De aanleiding voor het archeologisch onderzoek is het voornemen van Stadswerk072 om een ondergrondse waterberging aan te brengen. De waterberging meet heeft grofweg een L-vorm. In totaal wordt er een oppervlakte van circa 2900 vierkante meter ontgraven. In de ondergrond van het plangebied bevindt zich de strandwal van Oudorp. Deze wal is op de actuele Hoogtekaart Nederland (AHN.nl) zichtbaar. Hoger gelegen delen hebben op de afbeelding een oranjerode kleur. De hogere ligging van deze wallen maakten ze een geschikte locatie voor bewoning.
(Tekst gaat verder onder de foto’s. Klik op de foto voor het bijschrift)
Boerderij “de Fuyck”
De opgraving vindt plaats op de oostelijke flank van deze strandwal die vermoedelijk gevormd werd rond 2750 v.Chr. De strandwal loopt van Uitgeest in het zuiden langs Akersloot naar Oudorp en eindigt bij Sint Pancras in het noorden. De relatief hooggelegen strandwal is kort na vorming geschikt voor bewoning. Ook ten noorden van het huidige plangebied is een prehistorische vindplaats aangetroffen op de strandwal. In Sint Pancras zijn in 2009 sporen uit het laat-neolithicum (tot 2000 voor Christus), de bronstijd en de ijzertijd gedocumenteerd. Direct ten zuiden van het huidige plangebied is in Oudorp in 2009 en 2010 een archeologische opgraving uitgevoerd waarbij sporen uit de prehistorie (bronstijd), vroege- en late middeleeuwen en de nieuwe tijd zijn gedocumenteerd. De diepste archeologische sporen bevonden zich op circa 1,60m -NAP. Het maaiveld heeft een hoogte van circa 0 tot -0,2 m NAP.
Op historisch kaartmateriaal is geen bebouwing zichtbaar op de locatie. Ook op de kadastrale minuut uit het begin van de 19e eeuw is het plangebied onbebouwd. Wel is er direct aangrenzend aan de zuidzijde van het plangebied een boerderij zichtbaar genaamd de Vuik. Op kaartmateriaal uit 1900, dat teruggaat tot de 16e eeuw, blijkt dat de boerderij hier mogelijk al in de 16e eeuw heeft gestaan. Op de kaart is de boerderij rechts in het midden te zien “de Fuyck”.
Op oude prenten van het beleg van Alkmaar (1573) is Oudorp ook te zien als plaats waar de Spanjaarden hun kampement hadden. Boederij de Vuyk is hierop ook te zien. Het feit dat er tentjes staan binnen het onderzoeksgebied maakt dat we bedacht moeten zijn op aardewerk of metaalvondsten uit die tijd, dus we moeten bij de aanleg gelijk goed zoeken met de metaaldetector.
De boerderij ligt in de negentiende eeuw precies in het verlengde van de Munnikenweg (de slingerende weg naar de stad), maar de zestiende eeuwse afbeeldingen laten hem soms ook net iets ten noorden van die weg zien waarmee hij mogelijk binnen ons opgravinsggebied zou kunnen liggen. Voor de opgraving is er een booronderzoek geweest om de bodemopbouw te beoordelen en in de zuidoosthoek van het terrein werd baksteenpuin opgeboord, dus wie weet!
Het plangebied grenst aan de Herenweg, dit is een eeuwenoude verbindingsweg over de strandwal, het is niet ondenkbaar dat er zich in de middeleeuwen verspreide bewoning kan hebben bevonden.
(Tekst gaat verder onder de foto’s. Klik op de foto voor het bijschrift)
Met het booronderzoek hebben we informatie gekregen over de bodemopbouw en mogelijke bewoning zal zich op de top van de strandwal bevinden, mogelijk direct onder de huidige bouwvoor. Het verkennend booronderzoek toonde aan dat de bouwvoor (verstoorde bovengrond) hier circa 60 centimeter diep is. Archeologisch onderzoek op de strandwal, aan de zuidzijde van Oudorp heeft een gelaagd landschap aangetoond met opeenvolgend prehistorische lagen, niveaus uit de vroege– en late middeleeuwen en ten slotte een laag uit nieuwe tijd. De lagen worden hier gescheiden door (stuif)zandlaagjes maar kunnen ook direct op elkaar voorkomen. Bij dit onderzoek bleek het diepste vlak op 1,48-159 m. -NAP aanwezig te zijn en lagen de hoogste sporen op 0,56 m. -NAP
Met het verkennende booronderzoek zijn veraarde veenlagen (veenlagen die aan de lucht blootgesteld geweest zijn en dus bewoond kunnen zijn) waargenomen die mogelijk wijzen op een oud oppervlak waarop archeologische resten mogelijk zijn. Deze veenlagen bevinden zich op het hoogste niveau al op 1,05 m-mv en op het diepste niveau vanaf 1,35-mv. Dit zegt ons iets over de aanlegdieptes van de verschillende vlakken die we gaan maken metde graafmachine.
(Tekst gaat verder onder de foto’s. Klik op de foto voor het bijschrift)
De opgraving beginnen we met een aantal sleuven, steeds 6 meter breed en 6 meter ertussen. Op die manier kunnen we voorspellen of er in de tussenliggende ruimte nog bewoningssporen liggen. Als we in de ene sleuf sporen van een boerderij vinden die de sleuf uitgaan kunnen we de tussenliggende ruimte ook opgraven.
De sporen uit de middeleeuwen en de prehistorie bestaan niet uit baksteenresten maar meer uit verkleuringen in de grond. Wanneer je een boerderij gaat bouwen op de strandwal bestaat de ondergrond uit strandzand en daar worden palen ingegraven voor de staanders. Op een gegeven moment moeten ze de boerderij afbreken. Meestal bouwen ze dan al een andere dichtbij. Dan trekken ze de palen eruit (alles wordt hergebruikt) en wordt de kuil opgevuld met aarde die vaak een stuk donkerder van kleur is. Als je dan 1000 jaar later met de graafmachine er overheen gaat zie je strandzand met vlekken waar de staanders gestaan hebben. Datzelfde gebeurde met greppels, waterputten etc. Je ziet dus eigenlijk het negatief van de boerderij.
Lees meer over boerderij de Vuyk in het artikel van de Kroniek van Oudorp. (Dit is een pdf bestand)
