Smietspoel

Vondst op vrijdag

13 oktober 2023

Deze week een bijzonder houten gebruiksvoorwerp uit de zeventiende eeuw. Gevonden in 2002 in een beerput achter het pand aan de Hekelstraat 19, waar voorheen café Odeon zat. De beerput werd ontdekt toen een medewerker er bijna in viel, doordat de koepel van de beerput het had begeven. In de nog intacte beerput vonden we slechts een kleine hoeveelheid aardewerk waaronder wel een paar bijzondere vondsten, zoals bijvoorbeeld een faience zoutvat en mosterdpot en een Haarlems blauw majolicabord.

De meeste vondsten uit deze put komen uit de zeventiende eeuw. Hij is gebruikt tot ongeveer 1750. Opmerkelijk was de vondst van een aantal houten voorwerpen die we in verband kunnen brengen met nijverheid op het gebied van textiel. Zo vonden we verschillende onderdelen van een weefgetouw. Ook wat snijdsels van leer kwamen naar boven, dus waarschijnlijk is op deze plek ook leer bewerkt.

(Tekst gaat verder onder de foto)

Verder vonden we twee zogenoemde smietspoelen. Houten spoelen voor het weven met de hand op een weefgetouw. Zoals je op de foto kunt zien, heeft de smietspoel de vorm van een snor met een bolle bovenzijde en een platte onderzijde. De einden krullen licht naar boven en zijn ingekeept. Zo konden de punten versterkt worden met ijzer, wat hier overigens ontbreekt. In de spoel zit een holte voor de klos, bedoeld om de draad te reguleren. Je moet de smietspoel overigens niet verwarren met de zogeheten schietspoel. De schietspoel was destijds een verbetering van de smietspoel, in 1733 door de Engelse wever John Kay. Door de schietspoel had je nog maar één hand nodig om te weven, maar deze slimme uitvinding werd in Nederland pas rond 1830 op grote schaal ingevoerd.

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’