Uitzonderlijke kan

Vondst op vrijdag

6 april 2024

In ons depot aan de Bergerweg hebben we een vitrine vol met vondsten onder de noemer ‘Collectie Oud Stedelijk museum’.

Bij bijna alles in deze vitrine staat op het kaartje ‘bodemvondst Alkmaar’ zonder enige verdere aanduiding. Zoals de naam van de collectie al doet vermoeden, gaat het hier om vondsten die tentoongesteld werden in het vroegere museum van Alkmaar achter het stadhuis in de Breedstraat. Dit museum werd in 1873 opgericht door toenmalig stadsarchivaris Cornelis Bruinvis. Het heeft tot 1968 op die plek gezeten waarna het verhuisde naar het gebouw van De Nieuwe Doelen in de Doelenstraat.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Op foto 1 zie je de vondst van vandaag en op foto 2 het kaartje dat er vroeger bij stond in het museum. Heel summier dus, maar het is een kan van hoogversierd roodbakkend aardewerk uit de dertiende eeuw.
Vorige week had ik het hier over de grote hoeveelheid kogelpotaardewerk uit de dertiende eeuw, gevonden bij het voormalig V&D-pand. Dat was in die tijd het gebruiksaardewerk bij uitstek. De ontwikkeling van het grijze kogelpotaardewerk naar het roodbakkende aardewerk begon zo’n beetje in het begin van de veertiende eeuw. Toch was er in de dertiende eeuw ook al roodbakkend aardewerk te krijgen, zoals dus onze museumkan, maar dan wel uit de zuidelijke provincies, zoals Vlaanderen.

Onze kan is daar een mooi voorbeeld van. Vlaams hoogversierd aardewerk is een bepaald type aardewerk met meestal gedetailleerde en rijkelijk versierde decoraties. Het aardewerk verscheen eind twaalfde / begin dertiende eeuw op de markt. In de loop van de dertiende eeuw lijken er ook pottenbakkers in meer noordelijker gelegen steden actief te zijn met dit aardewerk. Onze kan met een hoogte van 21,5 cm staat op een standring van geknepen lobben. De buik is versierd met horizontale banden waar diverse geometrische motieven in gedrukt zijn. Het is een combinatie van kruisjes, (meerdere) streepjes en een soort kopjes. Het zou heel goed kunnen zijn dat de pottenbakker met deze versiering een poging deed om tekstbanden te imiteren, omdat hij zelf niet kon lezen of schrijven. Voor Alkmaarse begrippen is dit in elk geval een zeldzaam exemplaar!

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’