Terug naar het overzicht

Fikse onderhoudsbeurt voor strijkmolen K in Oterleek

De molen weer maalvaardig maken stond al even op het verlanglijstje

Het stond al een tijdje op het verlanglijstje van de Schermer Molens Stichting: het weer maalvaardig maken van strijkmolen K aan de Noordschermerdijk in Oterleek. Met financiële steun van onder meer gemeente Alkmaar en de Rijksoverheid kon deze wens in vervulling gaan. Ruim een jaar geleden is gestart met de ingrijpende restauratie. De vijzelkuip is gemetseld en er zijn nieuwe wieken gemaakt, compleet met nieuw hekwerk. Als het weer het toelaat, komt er vrijdag een kraan om alles te plaatsen.

Strijkmolen K is rond 1627 gebouwd om het overtollige water van de Raaksmaatboezem naar de Schermerboezem te malen. Hierbij hoefde de molen het water slechts weinig op te malen. Het water werd als het ware van de ene naar de andere boezem ‘gestreken’. Vandaar ook de naam strijkmolen.

Strijkmolen K is één van de oorspronkelijk veertien strijkmolens die tussen 1627 en 1632 in de Schermer werden gebouwd. Bij Oudorp stond een groep van zes molens, ten oosten van Oudorp vier molens en bij Rustenburg vier molens. De meeste molens zijn gebouwd in opdracht van de polder Heerhugowaard. Voor de andere molens werd opdracht gegeven door de polder Geestmerambacht. Nadat in 1941 de boezems hetzelfde peil hebben gekregen is de functie van de strijkmolens verloren gegaan. Er wordt nog wel in de molens gewoond.

Vlucht van 24 meter

Molen K is de middelste van de drie overgebleven molens bij Rustenburg. Officieel vallen deze molens onder Oterleek. De vlucht van de molen bedraagt 24,4 meter. Dit is de afstand van de ene wiektop tot de andere (tegenoverliggende) wiektop. Hoewel de molen dus in 1941 zijn functie verloor, zijn alle onderdelen die nodig zijn om het water te malen, behouden gebleven. In 2011 zijn de waterlopen open gegraven voor nadere inspectie. Restanten van de vijzel en het vijzelwiel zijn toen gedemonteerd en opgeslagen bij de Museummolen aan de Noordervaart in Schermerhorn. Het is al een tijdlang de bedoeling om strijkmolen K weer maalvaardig te maken en daar is het afgelopen jaar dus hard aan gewerkt.

Originele staat

De meest opvallende ingrepen zijn wel de nieuwe vijzel en het nieuwe wiekenkruis. Zoals bij alle restauraties van molens van de Schermer Molens Stichting, wordt alles zoveel mogelijk teruggebracht naar de staat waarin de molens verkeerden toen ze stopten met malen omdat de Schermer droog was en hun functie er dus op zat. Fred Oudejans (beheerder): “Dat was midden jaren dertig van de vorige eeuw. Ook de woningen in de molens brengen we, als ze leeg komen, weer terug naar die originele staat. Met enkele uitzonderingen, want we kunnen bijvoorbeeld niet altijd meer precies dezelfde houtsoort krijgen. En daarnaast geven we de bewoners wel wat meer ruimte dan ze  toen hadden.”

Bekijk hieronder het filmpje over Strijkmolen K in Oterleek.

Hekwerk

De vijzel, die het water omhoog maalt, ofwel strijkt, heeft een uitzonderlijke constructie als het gaat om de bevestiging van de houten duigen aan het ‘vijzelwiel’. En die constructie is aangehouden bij de bouw van de nieuwe vijzel door Poland, het molenbouwbedrijf.

Ook het zogenoemde gevlucht van de molen wordt vervangen. Dat zijn de roeden en het houten hekwerk, die samen het wiekenkruis vormen. Het hekwerk, ook gemaakt bij Poland, bestaat uit houten onbeschilderde latten waar de molenaar in klimt om de zeilen goed te leggen.

Oudejans: “De oude stalen roeden kwamen uit 1968 en zijn dus ruim vijftig jaar oud. Het liefst willen we ze, vanuit veiligheidsoverwegingen, elke vijftig jaar vervangen. Dat willen we ook gaan doen voor de Museummolen in Schermerhorn, officieel ondermolen D, en voor de aan weerszijden gelegen molens C en E. Het zijn molens die veel bezoekers trekken, dus dan is dat veiligheidsaspect van extra groot belang!”

Sinds Strijkmolen K in 2002 is overgenomen door de Stichting Schermer Molens heeft hij weer regelmatig gedraaid. En het is de bedoeling dat de molen dat na deze opknapbeurt weer minstens vijftig jaar veilig kan doen. Als het niet te hard waait, komt vrijdag 28 februari de kraan die nodig is om de vijzel en de wieken te plaatsen. En anders kort daarna, zodra het weer het toelaat. In elk geval kunnen de toeristen deze zomer strijkmolen K weer als vanouds zien malen.