De fundering van de voormalige kerktoren bij de Grote Sint Laurenskerk
Detail op dinsdag
21 januari 2020
Nieuwe rubriek! Eens in de twee weken belichten we een detail en we beginnen met een detail van formaat. De fundering van de voormalige kerktoren bij de Grote Sint Laurenskerk. Deze fundering bleek er heel anders uit te zien dan vijftig jaar geleden werd aangenomen. De gecorrigeerde versie is sinds de kerstvakantie te zien. Althans de contouren daarvan. We zien de fundering terug als bestrating in het plein naast de kerk. Vormgegeven door Wendy Sanders van de gemeente.
De enorme torenfundering van 15 bij 15 meter werd voor het eerst gevonden in 1895. In dat jaar werd aan de kant van de Bagijnenstraat het Rijks Opvoedings Gesticht gebouwd. Een tuchthuis voor jonge delinquenten dat vlak tegen de westelijke gevel van de Grote Kerk verrees.
Bij de voorbereidingen stuitten de bouwers op de indrukwekkende fundering. Op de hoeken van de fundering vonden zij schuin geplaatste steunberen van maar liefst 4,5 meter dik. De fundering besloeg het volledige voorplein van de kerk, tot aan de stoeprand van de Bagijnenstraat. Maar dat weten we pas sinds kort. Want jarenlang waren er andere contouren te zien op het plein.
Voor de realisering van een kelder onder het tuchthuis, is destijds namelijk de helft van de fundering gesloopt. De andere helft werd in 1970 teruggevonden bij de sloop van het tuchthuis. Vanwege de twee nog overgebleven schuine steunberen, werden de vinders toen op het verkeerde been gezet. Daardoor hebben we tientallen jaren gedacht dat de fundering van de kerktoren veel kleiner was.
Dankzij een vruchtbare ontdekkingstocht van onze stadsarcheoloog Peter Bitter kwam de werkelijke situatie weer boven tafel. Het detail werd gecorrigeerd en inmiddels zijn dus de juiste contouren te zien op het plein. Overigens is de toren nooit gebouwd. Het is altijd bij de fundering gebleven. Maar dat is dan wel één van de grootste torenfunderingen van Nederland. Groter dan die van de torens van de Sint Cunerakerk in Rhenen en de Sint Maartenskerk van Zaltbommel. Alleen de toren van de Domkerk in Utrecht is groter.
(plattegrond: Regionaal Archief Alkmaar)
