Een kleine stolpopgraving bij Stompetoren
Resten uit de 17e eeuw
In december vorig jaar, deden wij een klein archeologisch onderzoek aan de Noordervaart in Stompetoren. Bij dit onderzoek zijn resten gevonden uit het midden van de zeventiende eeuw. Aanleiding van het onderzoek is de geplande nieuwbouw op deze plek.
Historische as
De Noordervaart is al sinds de ontginning van de Schermerpolder een belangrijke as waarlangs de eerste boerderijen stonden. Dat geldt ook voor dit perceel waar al op een kaart van Dou uit 1680 (of eigenlijk een ongewijzigde herdruk uit 1745) een kleine boerderij is te zien op een klein vierkant erf. Ongeveer op de plaats van het twintigste-eeuwse woonhuis dat hier onlangs is gesloopt.
Resten eerste boerderij
Nadat in december het huis aan de Noordervaart gesloopt was tot op maaiveld, konden de gemeentelijke archeologen tussen de twintigste-eeuwse funderingen een archeologisch onderzoek verrichten.
Hieruit bleek dat de aanlegfase, dat wil zeggen de fase van het aanleggen van het kleipakket en de bouw van de boerderij, van omstreeks 1640/1650 moet zijn. Die fase vinden we nu terug als een dikke laag grijze kleikluiten van in totaal ongeveer 1,2 m dik. Hierop is vervolgens een stolpboerderij gebouwd. Van de oudste stolp is maar één van de vier poeren gevonden. (Een poer is een ondersteuningsfundering voor een vierkantspaal). De andere drie zijn verdwenen bij bouwactiviteiten in de negentiende en twintigste eeuw. op basis van het formaat van de gebruikte bakstenen kunnen we constateren dat die afkomstig zijn uit ongeveer het midden van de zeventiende eeuw.
Forse verbouwingen
In de achttiende eeuw is de boerderij fors verbouwd dan wel herbouwd. Hierbij werd de tussenmuur vernieuwd, óp de oudere fundering. Daarnaast kwamen er allerlei nieuwe muren, waaronder een blauw gepleisterde keldermuur, plus een trap en een haardbak. Het is niet met zekerheid te zeggen of er toen nog sprake was van een stolp. Dit omdat er eind negentiende of begin twintigste eeuw een betonkelder kwam op de plek van de noordoostelijke poer van het vierkant.
Uiteindelijk is in de twintigste eeuw een volledig nieuw huis gebouwd op de plaats van de voormalige boerderij, dat nu dus op zijn beurt is afgebroken, waardoor dit kleinschalige onderzoek mogelijk was.
Nancy de Jong, team Archeologie
